Артыкул Томаша Казімерскага апісвае пытанні, якія ўзнікаюць у перакладчыкаў Бібліі адносна фрагмента пра Звеставанне Найсвяцейшай Панны Марыі. Аўтар, абапіраючыся на шматлікія месцы са Святога Пісання, імкнецца растлумачыць, што рэальна азначаюць словы Арханёла Габрыэля “Поўная Ласкі”. Моўны аналіз будзе асабліва цікавы пасіянатам Бібліі і культа Марыі.
Беззаганнае Зачацце – гэта дагмат, які няспынна знаходзіцца пад абстрэлам пратэстантскай крытыкі. У чым прычына? Пратэстантам не падабаецца пашана Каталіцкіга Касцёла адносна Панны Марыі, а пашана гэта тлумачыцца менавіта Беззаганным Зачаццем. Скіраванае адмаўленне бязгрэшнасці скіравана ў культ Марыі і ўскосна і падманліва знаходзіць падтрымку ў Бібліі. Таму мая мэта – даказаць тое, што гэты дагмат можна бараніць абапіраючыся выключна на Слова Божае. Няхай гэта будзе добразычлівы рух у бок Братоў Адлучаных.
Kеcharitomene
Сам дагмат трымаецца на біблійным апісанні Звеставання, якое знаходзіцца ў Евангеллі св. Лукі. Самыя важныя для гэтага разважання словы – гэта словы, якімі арханёл Габрыэль звяртаецца да Марыі ў Лк. 1.28:“Прывітана будзь, ласкі поўная, Госпад з Табою”.
У грэцкім арыгінале словы “ласкі поўная” змяшчаюцца ў адным слове: kеcharitomene, якое ў Новым Запавеце з’яўляецца ў гэтай форме толькі аднойчы. Гэта дзеепрыслоўе залежнага стану прошлага часу, якое азначае, што пэўнае дзеянне ўжо адбылося, а яго эфект усё яшчэ існуе. Значэнне сэнсавай часткі charito звязваецца са шчодрасцю ласкі. Таму kеcharitomene можна перакласці: у поўнай меры і па гэты час адораная (раней) ласкаю. З такім тлумачэннем згаджаюцца многія пратэстантскія біблісты, між іншымі бапціст А. Т. Робертсон.
Чым з’яўляецца ласка?
Вось тут можна запытацца: Што азначае быць поўным ласкі? Што значыць ласка? У Новым Запавеце слова charis [грэц. ласка] з’яўляецца шмат разоў. Азначае яно незаслужаны дар ад Бога. У Бібліі шмат разоў і рознымі спосабамі падкрэсліваецца, што першым і самым важным дарам ласкі для хрысціяніна з’яўляецца збаўленне: бо ласкаю вы збаўлены (Эф 2,8). Збаўленне ў хрысціянстве гэта, у першую чаргу, выратаванне, вызваленне ад граху. Марыя была апісана Арханёлам як поўная ласкі (якую яна атрымала і не страціла), а гэта значыць, што яна цалкам свабодная ад граху і гэты стан, праяўлены ў час Звеставання, існаваў ужо раней.
Новае ці звычайнае імя для абранай?
Kеcharitomene, акрамя літаральнага значэння, займае важнае месца ў звароце арханёла Габрыэля. Ён прыйшоў да Яе і сказаў: “Вітаю Цябе [Haire, даслоўна: Радуйся], ласкі поўная [kеcharitomene]… Анёл не звяртаецца да Багародзіцы: “Радуйся, Марыя!”, а выкарыстоўвае слова “kеcharitomene” – як яе новае імя. Аднак Божы пасланнік не сцвярджае гэтым: з гэтага моманту будзеш называцца Поўная Ласкі, як гэта адбывалася ва многіх іншых выпадках, калі новыя імёны з’яўляліся ў Старым Запавеце [Абраам – Абрахам, Якуб – Ізраэль] і Новым Запавеце [Сымон – Пётр]. Габрыэль называе так Марыю вітаючыся, так, нібы гэта яе імя, і толькі з-за здзіўлення Марыі ён яшчэ раз звяртаецца выкарыстоўваючы яе зямное імя. Такім чынам Габрыэль ўспрымае як звычайную рэч тое, што менавіта так трэба звяртацца да Маці Божай, бо так гучыць яе імя перад тронам Бога. Больш таго Анёл вымаўляе гэтае імя яшчэ раз перад Дзявочым Зачаццем Езуса, што азначае, што новае імя Яна атрымала яшчэ раней – перад Звеставаннем. Аднак ён не мог бы так сябе весці, калі б Марыя не была раней Ласкі Поўная. А Марыя ня ведала яшчэ аб сваім новым імені – адсюль і яе здзіўленне (Лк 1,29). Улічваць трэба і культурны кантэкст: народ, да якога адносілася Марыя, лічыў, што імя ўтрымоўвае ў сабе сутнасць дадзенай асобы, вельмі важны яе элемент. Гэта азначае, што для Марыі змест яе існавання – быць поўнай ласкі. З якога моманту Марыя была збаўлена? Сфармуляванае новае імя мае сувязь з кнігаю Адкрыцця, з завяршэннем пісьма да Касцёла ў Пермагоне (Ап 2,17), дзе ёсць наступнае абяцанне пераможцы, г.зн. чалавеку, які будзе збаўлены: “Пераможцы дам […] белы камень, а на камені напісанае новае імя, якога не ведае ніхто, толькі той, хто трымае”. Таму Марыя ўжо ў момант Прывітання Анёла мела новае імя, якое атрымала…раней! У адносінах да яе Бог ужо тады споўніў абяцанне, дадзенае ўсім хрысціянам, якія, вандруючы па зямлі, з надзеяй чакаюць яго спаўнення. У адрозненне ад нас, Марыя яшчэ перад Дзявочым Зачаццем была прызнана збаўленай і захавала гэта да пэўнага моманту. Застаецца толькі пытанне: з якога моманту Марыя была збаўлена? Аб тым, калі наступіла гэтае “раней” гаворыць фрагмент з кнігі Роду 3,15. Пасля першароднага граху Бог звяртаецца да змея: Пакладу варожасць між табой і жанчынай, і нашчадкамі тваімі і яе нашчадкам; ён сатрэ галаву тваю, а ты будзеш джаліць пяту яго. Выкарыстанае слова “варожасць” – aibe – ў Старым Запавеце з’яўляецца сэнсавай крыніцай словаў “злосць” (Лб 35,21) і “нянавісць” (Лб 35,22), і гэта ў кантэксце забойства і помсты за яго. Гэта азначае, што гэта варожасць – варожасць поўная, бязмежная, якая скончыцца павінна смерцю адной са старон. У чым сэнс варожасці паміж д’яблам і дзеваю?