Вера шукае сведчанняў. І кожны, хто верыць, памятае сведчанні, дзякуючы якім, не зважаючы на ўсялякія рацыянальныя меркаванні, далей трывае ў веры: памятае, напрыклад, што падчас аднаго з набажэнстваў дасведчыў прысутнасці Бога. Або адчуў асаблівае ўзрушэнне і сказаў сабе: гэтае Слова прамаўляе да мяне, адкрывае мне вочы на таямніцу майго жыцця.

Але веруючы таксама спазнае і адсутнасць Пана. Хапае асобаў, якія ў маладосці былі затопленыя ў Богу, але з цягам часу адвярнуліся ад Яго, бо перасталі чуць Ягоны голас. Яны больш не могуць чэрпаць натхненне са свайго даўняга досведу. Маюць пачуццё, што Бог пакінуў іх.

Блізкасці Бога немагчыма выклікаць ніякімі духоўнымі тэхнікамі. Калі адчуваем Яго прысутнасць, яна заўсёды з'яўляецца дарам. Часта аднак адчуваем цярпенне, дасвядчаючы адсутнасці Бога. І гэты досвед мы падзяляем з атэістамі.

Езус "пасадзіў яе за стол з няверуючымі"

У сучаснай гісторыі маем некалькі прыкладаў асобаў глыбока пабожных, якія пакутавалі з-за пачуцця адсутнасці Бога.

Адным з іх з'яўляецца досвед св. Тэрэзы з Ліз'е, якую многія лічаць прыкладам радаснай дзіцячай духоўнасці. Аднак сёстры, якія служылі побач з ёй, прадстаўлялі яе аднабакова, у занадта пабожных фарбах. У рэчаіснасці ў апошні год жыцця яна перажывала вялікія цярпенні, дасвядчаючы аддаленне ад Бога.

Усё здавалася ёй бэссэнсоўным. Яна больш не адчувала Бога. Усё было ахутана змрокам. Яе наведвалі атэістычныя думкі. Як пісала сама с. Тэрэза, “мяне пераследуюць думкі жорсткіх матэрыялістаў”. У апошні год жыцця святая спазнала, што сапраўды існуюць людзі няверуючыя, атэісты. У сваім досведзе цемры яна адчувала салідарнасць з усімі, хто сумняваецца ў існаванні Бога. Села за іх стол горычы, каб дзяліць з імі хлеб. Яна зразумела, што гэтыя людзі з’яўляюцца яе братамі і сёстрамі. За гэтым братэрскім сталом яна спазнала тую самую цемру, якая адбірае ўсялякую надзею. І святая дазволіла гэтай цемры прамаўляць да сябе.

У той самы час Жан Франсуа Сікс, біёграф св. Тэрэзы, інтэрпрэтуючы яе тэксты, сцвярджае, што святае зусім не трапіла ў радыкальны атэізм, але была пераканана, што сам Езус "пасадзіў яе за стол з няверуючымі", каб яна салідарна пакутавала разам з імі і не ставіла сябе вышэй за атэістаў.

Нанова зразумела крык пакінутасці на крыжы

Падобны досвед мела св. Маці Тэрэза з Калькуты. Яе ўсюды ставяць як прыклад пабожнасці і любові да бліжняга. Аднак яна таксама ў апошнія гады свайго жыцця цярпела з-за аддаленасці ад Бога. Яна больш не адчувала таго, што абвяшчала іншым. Яна моцна пакутавала з-за гэтай неадпаведнасці. Адчувала сябе пакінутай Богам, непажаданай, пустой. Некаторыя аўтары заўважалі ў гэтай аддаленасці ад Бога супрацьлегласць да таго, што святая перажывала звонку. Аднак менавіта дзякуючы досведу адсутнасці Бога яна заўважала ў кожным чалавеку аблічча Езуса і кожнаму дарыла свой сардэчны клопат. Яна хацела несці пакутуючым людзям любоў Бога не таму, што заўсёды гэтую любоў адчувала, але таму, што адчувала глыбокую тугу па ёй. Досвед адсутнасці Пана перажыла як удзел у зямных пакутах Езуса. Нанова зразумела Яго крык пакінутасці на крыжы.

Адсутнасць Бога перажываюць як тыя, хто верыць у Яго, так і тыя, якія адмаўляюць Яго існаванне. Гэтае перажыванне аб’ядноўвае першых і другіх. Чалавек веруючы аднак ставіцца да гэтага пачуцця па-іншаму. Давярае сваёй тузе па Богу. Смуткуючы па Ім, адчувае ў сваім сэрцы след, які Бог у ім скрыў, каб нагадаць яму пра Сябе. Некаторыя атэісты лічаць досвед адсутнасці Бога сведчаннем, што Яго няма. У той час іншыя сярод іх поўнасцю адкрытыя на ўяўленне Бога, якога нельга апісаць, Бога, які не падлягае ніякім уяўленням. Яны адкрытыя на таямніцу, якая нас атачае, адкрытыя на духоўнасць. І гэтая духоўнасць няверуючых з’яўляецца выклікам для нас, хрысціянаў. Ставіць нам пытанне, ці сур’ёзна мы ставімся да няведання, пра якое ўсцяж кажуць містыкі, і ці не занадта хутка задавольваемся досведам прысутнасці Бога, не дапускаючы да сябе перажыванні Яго адсутнасці.

Містыка атэізму

Французскі філосаф Андрэ Комтэ Спонвіль сцвярджае, што атэіст можа адмовіцца ад Бога, але не ад духоўнасці. Ён гаворыць пра духоўнасць без Бога. Аднак, на самай справе, ён разумее пад гэтым духоўнасць без канкрэтнага вобразу Бога. Ён лічыць, што чалавек – гэта “істота, адкрытая на неабмежаванасць”. Духоўнасць з'яўляецца для яго перажываннем таго, што неабмежаванае і абсалютнае. Спонвіль распавядае пра свае містычныя перажыванні. Пра начное падарожжа праз лес: “І раптам… Што? Нічога. Усё! Ніякага сэнсу. Ніякіх пытанняў. Толькі здзіўленне. Супакой, які здаецца вечным. Зорнае неба нада мною, бязмернае, нязведанае. А ў ва мне толькі тое неба, часткай якога я быў, а ў ва мне толькі маўчанне, святло, як штуршок шчасця, як радасць без прычыны”.

Такім жа чынам сваё перажыванне прыроды мог бы апісваць таксама  хрысціянскі містык. Акружаны прыгажосцю прыроды, ён спазнаў дотык таямніцы.  Хрысціянскі містык называе яе Богам або следам Бога, Яго бляскам або супакоем, які перапаўняе яму сэрца.

Паводле deon.pl