Як адрозніць Божыя аб’яўленні ад д'ябальскіх гіпнозаў?
Пад Божымі аб’яўленнямі мы можам разумець бачанні (візіі), аб’яўленні, экстазы. Што тычыцца бачанняў, то аб іх паходжанні варта меркаваць па плёнах, да якіх яны прыводзяць. Калі, напрыклад, у пачатку бачання душа агорнутая страхам і збянтэжанасцю, а затым паступова гэтыя пачуцці змяняюцца вялікай радасцю, доўгім унутраным супакоем, унутраным святлом і настроем на малітву і набожныя практыкі, - гэта даказвае Боскую крыніцу бачання.
Д'ябальскія жа бачанні, як правіла, пачынаюцца задавальненнем пачуццяў і заканчваюцца сумам, збянтэжанасцю і чэрствасцю душы. Аб’яўленне, выкліканае Богам, заўсёды прыносяць душы плён збаўлення: стараннасць у любові, натхнення для практыкавання цнотаў, адрачэнне ад самога сябе і ад рэчаў, святое імкненне да дасканаласці, а галоўнае - глыбокую пакору. Душа, якая атрымала такую ласку, асцерагаецца распавядаць каму-небудзь пра ўбачанае, акрамя духоўнага кіраўніка, - і то з вялікай неахвотай. У фальшывых ўявах ўсё адбываецца наадварот: душа не адчувае нічога, акрамя пустой асалоды, і любіць часта ўспамінаць пра іх без прычыны.
Бачанні, якія бяруць пачатак з нябёсаў, прыносяць душы глыбокі свет і супакой, чаго не бывае ў выпадку д'ябальскіх гіпнозаў. Бачанне ад Бога лёгка пазнаць паводле плёну: калі іх аўтарам з'яўляецца Бог, душа напаўняецца вартасцямі, перш за ўсё пакорай і паслухмянасцю. Калі ж ля вытокаў бачання стаіць д'ябал, то неўзабаве адкрываецца яго ганарыстасць і хітрасць. Калі ж бачанне выклікана не Богам і не д'яблам, а ёсць толькі плёнам ўяўлення, то гэта таксама неўзабаве становіцца ясна: фантазія спараджае цікаўнасць, павярхоўную дабрачыннасць, самалюбаванне і несупадзенне ў апавяданнях пра ўбачанае.
Калі гаворка ідзе пра аб’яўленні ў форме паслання, то трэба выконваць наступныя правілы: Абсалютна фальшывымі з’яўляюцца аб'яўленні, якія супярэчаць догмам або маральнасці. У Богу не можа быць супярэчнасці.
Вялікае падазрэнне павінны выклікаць аб'яўленні, якія кантрастуюць з тым, што звычайна выкладаецца ў тэалагічных школах, а таксама тыя, якія датычацца пытанняў, якія свабодна абмяркоўваюцца ў тэалагічных школах. Большасць аўтараў лічаць, што падобныя пасланні варта адкідваць. Іншыя лічаць, што іх можна прымаць, але толькі пасля стараннага аналізу. Наступны прынцып: выкананне любых прароцтваў не з'яўляецца дастатковай прычынай лічыць іх сапраўдным аб'яўленнем. Гэта можа тлумачыцца супадзеннем ці натуральным веданнем.
Калі прадмет аб'яўлення ўяўляе сабой нешта непатрэбнае, смешнае, недарэчнае або непрыстойнае, то яго варта адкідваць як такое, што не адносіцца да Божага.
Тое ж можна сказаць пра шматслоўнае пасланне, абцяжаранае лішнімі доказамі і аргументамі. Боскія аб'яўленні вельмі кароткія, ясныя і стрыманыя. Яны выяўляюцца нешматлікімі вельмі дакладнымі словамі.
Нарэшце, правілам адрозневання крыніц аб'яўлення павінны быць: ізноў жа плён пасланняў для душы: «Не можа дрэва добрае прыносіць пладоў дрэнных, ні дрэннае дрэва - пладоў добрых» (Мц 7,18). Калі мы сутыкаемся з экстазамі, то вось крытэрыі для адрозневання паміж экстазамі ад Бога, ад д'ябла ці тымі, што тлумачацца прыроднымі феноменамі.
Экстаз ад Бога прыносіць духоўны плён: практыку гераічнай дабрачыннасці, пошук адзіноты і аддалення ад стварэнняў, пошук духоўных і цялесных сіл па-за перажытымі пачуццямі. Сярод прыкмет Боскага экстазу святыя называюць паслухмянасць: манахі, якія знаходзяцца ў Божым экстазе, выконваюць распараджэнні настаяцеля.
Экстаз прыродны - гэта стан, які нагадвае стан непрытомнасці, калі знешнія пачуцці прытупляюцца, як гэта бывае пры некаторых захворваннях нервовай сістэмы.
Экстаз ад д'ябла ўяўляе сабой свайго роду апантанасць. Папа Бэнэдыкт XIV, кажучы аб прыкметах д'ябальскага экстазу, пералічвае наступнае: чалавек жыве ў граху, атрымлівае асалоду ад экстазаў, калі яму хочацца, корчыць грымасы, прамаўляе недарэчныя словы, не памятае нічога з перажытага экстазу, шукае шматлюдных месцаў, каб прыцягнуць да сябе ўвагу, прыходзіць у вялікае замяшанне, калі вяртаецца да звычайнага стану, атрымлівае пасланні, якія наштурхоўваюць яго да зла або да ўяўнага дабра, але з дрэннай мэтай.
Паводле CREDO