Хрысціянскае мастацтва было сімвалічным першапачаткова. У жорсткія часы ганенняў маўклівасць сімвала рабіла мастацтва патайныя скарбам. Нярэдка першыя хрысціяне даведваліся адзін пра аднаго па таемным знакам. Таямніца сімвала з'яўляецца адначасова змаўчаннем і раскрыццём яго глыбокага сэнсу, нябачнага для неазнаёмленых, і які адкрываецца верным. Разгадаць таямніцу сімвала - гэта дакрануцца да вялікага адкрыцця, даведацца, што існуе іншая рэальнасць, акрамя той, у якой звычайна жыве чалавек. Ніжэй знойдзеце найбольш часта сустракаемыя першахрысціянская сімвалы і іх значэнні.

 Рыба

Гэта адзін з найбольш часта сустракаемых сімвалаў, які азначае самога Хрыста. У старажытнай частцы катакомбаў Калліксту даследчыкі выявілі выразны малюнак рыбы, якая мела на спіне кошык з хлебам і посуд з віном - эўхарыстычныя сімвал, які азначаюць Хрыста, Які прыносіць людзям ежу Збаўлення, новае жыццё. У іншых катакомбах і на надмагільных помніках малюнак рыбы таксама часта сустракаецца, у тым ліку і ў спалучэнні з іншымі сімваламі. Можна дадаць, што знак рыбы - гэта зашыфраваны сімвал веры хрысціянаў, іх вызнанння: грэцкае слова "рыба" - Ίχθύς - уяўляе сабой абрэвіятуру пачатковых літар у наступнай фразе: Езус Хрыстус Божы Сын Збаўца, а гэта і ёсць тое, ува што вераць хрысціяне, за што аддавалі сваё жыццё першахрысціянскія пакутнікі. Дарэчы, хрысціяне таксама сімвалічна маляваліся ў выглядзе рыбак.

Ягня

Ягня - яшчэ адзін сімвал Хрыста, вядомы ў часы Старога Запавету. Абрад іудзейскай Пасхі уключаў закол пасхальнага ягня (маладога першароднага ягня без плямы і без заганы). Так было наказана Самім Богам габрэям напярэдадні іх Зыходу з егіпецкага палону, а потым гэта ўвайшло ў святкаванне Пасхі, як ўспаміны пра Зыход. Паводле падання, адзін з двух ягнят, прынесеных падчас Зыходу Ааронам у ахвяру, быў упрыгожаны цярновым вянком. Пасля прарокі называлі Ягнём чаканага Ізраілем Месію. Паступова ягня стала сімвалам адкуплення, пакоры, лагоднасці і паслушэнства Хрыста. Прапаведуючы адкупленчую ахвяру Хрыста, Ян Хрысціцель каля Ярдана вымавіў, паказваючы на ​ Езуса: "Вось Ягня Божае, Якое бярэ на Сябе грэх свету" (Ян 1,29). У раннехрысціянскіх помніках, а затым у мазаіках першых хрысціянскіх храмаў можна часта ўбачыць выявы Хрыста ў выглядзе ягня. І хоць у VII стагоддзі было пастаноўлена "замест састарэлага ягняці пісаць Хрыста ў чалавечым вобразе", такія выявы ў заходнехрысціянскім мастацтве захаваліся да гэтага часу.

Голуб

Вобраз голуба таксама прыйшоў у хрысціянскае мастацтва са Старога Запавету. У Кнізе Быцця распавядаецца, як голуб прынёс Ною зялёную галіну і гэтым абвясціў яго аб заканчэнні патопу і пра тое, што Божы гнеў змяніўся на міласць. З тых часоў голуб з аліўкавай галіной у дзюбе стаў сімвалам міру. У катакомбах таксама нярэдка сустракаецца выява голуба з галіной - гэта сімвал новага жыцця, душы, якая спазнала Хрыста. У Святым Пісанні неаднаразова згадваецца голуб як сімвал лагоднасці, чысціні, даверу. Езус наказаў Сваім вучням: "Будзьце мудрыя, як змеі, і простыя, як голубі" (Мц 10, 16). У Новым Запавеце голуб сімвалізуе Святога Духа, таму ў некаторых малюнках голуб увасабляе сабой Божую прысутнасць і Божае благаслаўленне.

Паўлін

Малюнак гэтай птушкі сустракаецца найбольш часта на надмагільных помніках - плітах і саркафагах, таму што паўлін - сімвал неўміручасці. Паводле легенд, ягонае цела пасля смерці не падлягае тленню. Стаўленне першых хрысціянаў да смерці было светлым і радасным, таму што яго асвячала вера ва ўваскрасенне Хрыста і ўпэўненасць, што яны таксама ўваскрэснуць разам з Ім. У эпоху Сярэднявечча паўлін таксама лічыўся сімвалам гонару.

Лілея

Кветка, на які паказваў Езус, кажучы пра Царства Нябеснае: "Паглядзіце на палявыя лілеі, як яны растуць: не працуюць, ні прадуць; але кажу вам, што і Саламон ва ўсёй славе сваёй не апранаўся так, як кожная з іх"(Мц 6, 28-29). Белая лілея - сімвал нявіннасці і чысціні, сімвал кахаючай Бога душы. Пра гэта напісана ў Песні Песняў. Згодна са Святым Пісаннем, храм Саламона быў упрыгожаны лілеямі. Яшчэ раней Майсей загадаў упрыгожыць сямісвечнік выявай лілеі, а таксама вырабіць купель для абмывання, учыненага першасвятаром, у форме яе кветкі. Існуе паданне, што арханёл Габрыіл прыйшоў да Дзевы Марыі з белай лілеяй, якая з тых часоў стала сімвалам Багародзіцы, яе чысціні, нявіннасці і адданасці Богу. У першых хрысціян лілея ўвасабляла пакутнікаў, якія засталіся чыстыя і верныя Хрысту нягледзячы на ​​жорсткія ганенні. Вось чаму на магілах пакутнікаў мы бачым выявы лілей: напрыклад, лілеямі прыбрана грабніца святой пакутніцы Цэцыліі. З гэтай жа кветкай ў Сярэднявеччы малявалі святых, праслаўленых чысцінёй свайго жыцця: св. Юзафа, св. Яна, св. Францишка, св. Антонія, св. Гертруда і г.д.

Пелікан

Вобраз пелікана таксама прыйшоў з антычных легенд. У працах рымскага вучонага-энцыклапедыста і пісьменніка Плінія Старэйшага пелікан ратуе сваіх птушанят ад смерці, корміць іх уласнай крывёю і целам. Ужо ў III стагоддзі вобраз пелікана ўваходзіць у хрысціянскае мастацтва і становіцца ўстойлівым сімвалам Хрыста, які аддаў Сваю Плоць і Кроў для выратавання людзей. Да таго ж малюнак пелікана, які сядзіць на гняздзе, пакрываючы крыламі сваіх птушанят, нагадваў першым хрысціянам словы Збаўцы: "Ерусалім, Ерусалім! .. Колькі разоў хацеў Я сабраць дзяцей тваіх, як птушка збірае птушанят сваіх пад крылы ..." (Мц 23,37 ).

Вінаградная лаза

Эўхарыстычны сімвал, а таксама знак Боскага абранніцтва. Вінаграднік у Святым Пісанні з'яўляецца сімвалам Зямлі Абяцанай, якую даў Бог Свайму абранаму народу ў надзел, а таму вінаграднік - гэта і сімвал самога народа Божага. У апошняй размове з вучнямі Езус Хрыстус сказаў: "Я ёсць сапраўдная вінаградная лаза, а Айцец Мой - вінаградар. Я ёсьць лаза, а вы галіны; хто застаецца ўва мне, і Я ў ім, той прыносіць багаты плён"(Ян 15,1.5). Вінаграднае віно на Тайнай вячэры становіцца Крывёю Хрыста, якую Ён аддае за жыццё свету, за адкупленне грахоў. Малюнак вінаграднай лазы ці гронак вінаграду нярэдка злучалася з выявай пшаніцы або збажыны, якія таксама з'яўляюцца эўхарыстычнымі сімваламі.

Фенікс

Фенікс - птушка чароўная, якая прыйшла са старажытных егіпецкіх міфаў. Паводле легенды, пераказанай Герадотам, яна памірае раз у 500 гадоў, спальваючы сябе на ахвярным агні, і кожны раз зноў адраджаецца з попелу. Для хрысціян гэты міф сімвалізаваў уваскрасенне Хрыста. Раннехрысціянскі пісьменнік Лактанцый, які жыў пры імператары Дыяклетыяне (III ст.), напісаў паэму "Птушка Фенікс", у якой параўноўваў гэтую птушку з Езусам Хрыстом, Які вытрываў распяцце і смерць і ўваскрос.

Якар

З раннехрысціянскіх часоў якар - гэта знак надзеі і збаўлення. Захаваліся друкі першых хрысціян з выявай якара, манаграмы Хрыста і рыбкамі. Сустракаюцца малюнкі, на якіх разам з якарам мы бачым вялікую рыбу; так злучаюцца знакі Хрыста і выратавання, Ім прынесенага. Выява якара сустракаецца таксама на шлюбных кольцах хрысціян, дзе праз гэты знак паказваецца хрысціянская вернасць мужа і жонкі і сэнс сакраманту шлюбу. У хрысціянскай сімволіцы нярэдка злучаецца малюнак крыжа і якара, калі ўтвораецца крыж з паўмесяцам. Такія крыжы можна бачыць узначаліваючымі і рускія праваслаўныя храмы.

Карабель

Карабель - Сстаражытны сімвал Касцёла, правобразам якога з'яўляецца старазапаветны Ноеў Каўчэг. У Новым Запавеце сустракаецца вобраз лодкі: напрыклад, лодка апостала Пятра, у якой нярэдка даводзілася Хрысту з вучнямі плыць праз Галілейскай мора. З гэтай жа лодкі Хрыстос прапаведаваў прысутным на беразе людзям. Вобраз лодкі Пятра - гэта сімвал апостальскай абшчыны, якая стала затым Касцёлам, вялікім караблём. Выява карабля часта сустракаецца на сценах катакомбаў. Раннехрысціянскія пісьменнікі і Айцы Касцёла часта параўноўвалі Касцёл з караблём, які плыве па хвалях жыцьцёвага мора, а Хрыста называлі капітанам гэтага карабля.

Добры пастыр

Добры пастыр - так называлі выявы Хрыста з авечкай на плячах. Сустракаецца яно і на сценах рымскіх катакомбаў, і на рэльефах саркафагаў, і нават у круглых скульптурах раннехрысціянскага мастацтва. Гэта евангельскі вобраз. Сам Езус Хрыстус параўноўвае Сябе з пастырам - пастухом, які аддае жыццё сваё за авечак (пар. Ян 10, 14).

Паводле рускатолик.рф