Гродзенская катэдра адчыніла свае падзямеллі
Краязнаўцы актыўна абмяркоўваюць падземны горад, які, на іх думку, знаходзіцца паміж чатырма храмамі, якія абкружалі цяперашнюю Савецкую плошчу. Таемныя хады з касцёла ў старажытны замак, падземны палац Радзівілаў і 400-гадовы склеп манахаў ордэна езуітаў.
На думку спецыялістаў, гродзенскія падзямеллі могуць быць большымі за знакамітыя кракаўскія. Падагравае цікавасць і гарадская легенда: быццам існуе таемны праход пад Нёманам, пракладзены яшчэ ў XV стагоддзі. Якія сакрэты хаваюць старажытныя калідоры? Дзмітрый Смірноў пабываў там, куды раней не спускалася тэлевізійная камера, і адчуў на сабе глыбіню стагоддзяў.
- Чым глыбей спускаешся ў гэтыя падзямеллі, тым глыбей апускаешся ў гісторыю. У літаральным сэнсе - па адным стагоддзю на прыступку. Аднак, акрамя адчування датычнасці са стагоддзямі, якія на адлегласці выцягнутай рукі, пры чарговым павароце галавы становіцца трохі страшнавата.
Гэтыя падвалы знаходзяцца як раз пад галоўным алтаром Фарнага касцёла і былі пабудаваныя яшчэ ў 1683 годзе. Зараз тут пануе запусценне. І труны, і косці - усё раскідана вакол. Аднак, можна сцвярджаць, што раней яшчэ ў той час памяшканне выкарыстоўвалася, як пахавальны склеп.
У гэтым месцы свецкія людзі апынуліся ўпершыню за апошнія 400 гадоў. Служыцелі касцёла кажуць: журналістаў тут не было ніколі, гэта эксклюзіўныя кадры. Такіх склепаў тут тры. Кожны зачынены шматтоннай плітой. Пазабывалі жа пра іх яшчэ ў мінулым стагоддзі - адсюль і беспарадак. Але настаяцель храма абяцае паклапаціцца аб астанках.
Паводле архіўных запісаў, тут спачываюць і вядомыя ў свой час грамадзяне - напрыклад, палкоўнік Міцута. У адрозненне ад традыцыйных пышных вопратак шляхты Міцута быў у плашчы звычайнага пілігрыма. Але і гэта яшчэ не ўсё адкрыцці.
Збольшага менавіта гэтыя апасенні прымушаюць асцярожнічаць святара.
Некаторыя труны, якія знаходзяцца тут, у склепе Фарнага касцёла, ім ужо больш за 300 - 400 гадоў. Аднак цяпер ніхто не можа з упэўненасцю сказаць хто, а, галоўнае, калі тут быў пахаваны. І ўсё ж галоўны ажыятаж ужо многія дзесяцігоддзі збіраюць вакол сябе міфы аб таемных хадах пад горадам.
Калі верыць гарадской легендзе, то, спусціўшыся ў склеп пад Фарным касцёлам, можна па таемных хадах прайсці практычна пад усім цэнтрам Гродна, ні разу не выйшаўшы на паверхню. І ў выніку апынуцца за Нёманам.
Краязнаўцы перакананыя: паміж чатырма храмамі, якія атачалі цяперашнюю Савецкую плошчу Гродна, знаходзіцца цэлая падземная сетка.
У 30-я гады мінулага стагоддзя падземны горад на некалькі гадзін паказаўся на вочы грамадзянам.
Але старажылы ўспамінаюць не толькі гісторыі пра падземныя хады. Пад цэнтральнай плошчай Гродна, нібыта, схаваны... палац.
Дарэчы, усе гэтыя легенды і чуткі маюць пад сабой і цалкам рэальную аснову. У тым ліку і ў выглядзе замураванага праходу.
Гэтыя скляпенні і аркі - гэта таксама падвалы Фарнага касцёла. Ім амаль 400 гадоў. Зараз тут, праўда, майстэрні і цеплавузел. Аднак самае цікавае ў гэтым памяшканні - гэта адна са сцен. Гэта той самы замураваны ход паміж Фарным касцёлам і былым калегіумам езуітаў.
Амаль у кожнага старажытнага горада ёсць свае легенды. Напрыклад, у Кракаве археалагічныя раскопкі завяршыліся адкрыццём мясцовых падзямелляў для турыстаў. Гарадзенскія жа катакомбы, паводле слоў краязнаўцы Віктара Саяпіна, могуць аказацца яшчэ большымі. Складанасць у тым, што даследчыкам, хутчэй за ўсё, лягчэй пакінуць іх проста легендай.