Мяне цікавіць меркаванне святара адносна трактоўкі канца ўрыўку з Евангелля ад Марка. Тут гаворыцца: "І сказаў ім: ідзіце на ўвесь свет і абвяшчайце Евангелле ўсяму стварэнню. Хто паверыць і прыме хрост, будзе збаўлены. Хто ж не паверыць, будзе асуджаны. А тых, хто паверыць, будуць суправаджаць такія знакі: у імя Маё будуць яны выганяць дэманаў, на новых мовах гаварыць будуць; змеяў будуць падымаць; ды хоць бы што атрутнае выпілі - не пашкодзіць ім, на хворых рукі ўскладаць будуць - і яны аздараўляцца будуць". (Мк 16, 15-18). Зыходзячы з гэтага, калі хрысціяне не жывуць у гэтай атмасферы, г.зн. іх не суправаджаюць гэтыя азнакі (маю на ўвазе не кожны канкрэтна, але знаходжанне ў гэтай атмасферы), то штосьці не так з верай? Можа паняцце веры разыходзіцца з тым, што закладваў у гэтае слова Езус? Езус не казаў пра "тэрмін прыдатнасці" сказаных Ім словаў. На колькі я разумею, Ён адрасаваў іх усім, хто паверыў. Ёсць таксама меркаванне, што гэтая частка Евангелля была дададзеная крыху пазней да цэласнасці, але яна ёсць у складзе сёння прызнанай кананічнай Бібліі. Ірэна
Адказвае кс. Аляксандр Мацкевіч
Адказ на Вашае пытанне я хацеў бы пачаць з другой яго часткі. Вы маеце рацыю ў тым, што ў біблістыцы існуе меркаванне пра тое, што т. зв. шырокае або традыцыйнае заканчэнне Евангелля ад Марка (Мк 16, 9-20) было дададзена пазней і, па ўсёй верагоднасці, не было напісана аўтарам Евангелля. Гэтае меркаванне вельмі распаўсюджанае і прымаецца большасцю аўтарытэтных навукоўцаў, і заснавана на вельмі салідных аргументах. Найбольш важкімі "знешнімі" аргументамі з'яўляюцца наступныя: адсутнасць гэтага тэксту ў некаторых старажытных рукапісах Евангелля і ў творах некаторых Айцоў Касцёла, сумневы ўжо ў першых стагоддзях хрысціянства з нагоды яго аўтарства, а таксама існаванне іншага, больш кароткага заканчэння Евангелля ад Марка. "Унутраныя", г. зн. тэксталагічныя аргументы, таксама сведчаць "супраць" Марка: значныя адрозненні ў стылі, у лексіцы, некаторыя тэкставыя і лагічныя "хібнасці" кажуць пра тое, што першапачаткова Евангелле ад Марка не мела гэтага заканчэння і што яно (заканчэнне) не было напісана аўтарам Евангелля. Дэталёвы выклад гэтых і некаторых іншых аргументаў можна лёгка знайсці ў навуковай і даведачнай літаратуры па прадмеце.
Вы маеце рацыю таксама ў тым, што пытанне аўтарства або арыгінальнасці заканчэння і пытанне яго кананічнасці - гэта дзве розныя рэчы. Тэкст інтэрпаляцыі, верагодна, быў уключаны ў "працэс перадачы" дастаткова рана (навукоўцы мяркуюць, што каля 100-140 гг.), таму ён стаў часткай Новазапаветнага канону. Такім чынам, нягледзячы на тое, што гэты тэкст не з'яўляецца арыгінальнай часткай Евангелля ад Марка, так як быў напісаны невядомым хрысціянскім аўтарам, няма ніякіх падставаў, каб сумнявацца ў яго дакладнасці і боганатхнённасці. Таму сучасныя выданні Бібліі ў большасці ўключаюць тэкст шматслоўнага заканчэння Марка, але пры гэтым, як правіла, вылучаюць яго графічна або забяспечваюць заўвагай адносна аўтарства тэксту.
Што тычыцца зместу шматслоўнага заканчэння Евангелля ад Марка, няцяжка заўважыць, што яно ў значнай ступені адпавядае інфармацыі, якая змяшчаецца ў іншых Евангеллях і ў Дзеях Апосталаў. Каб у гэтым пераканацца, дастаткова параўнаць: Мк 16,9-10 і Мц 28,9-10; Ін 20,11-18; Мк 16,11-13 і Лк 24,13-35; Мк 16,14-18 і Лк 24,36-49; Мц 28,16-20; Ін 20,19-23; Дз 1,6-8; Мк 16,19 і Дз 1,2.9.
Пяройдзем цяпер да больш дэталёвага аналізу вершаў, пра якія Вы пытаецеся, да Мк 16,15-18. Думаю, што вершы 15 і 16 не прадстаўляюць цяжкасці. Уваскрослы Езус перад сваім узнясеннем дае вучням наказ абвяшчаць Евангелле ўсяму стварэнню. Евангелізацыя свету будзе мець два вынікі: некаторыя павераць, прымуць хрост і будуць збаўлены, іншыя ж адмовяцца верыць і будуць асуджаны (маецца на ўвазе: Богам у дзень страшнага суда).
Значна больш праблематычныя вершы 17-18, у якіх гаворыцца пра знакі, якія будуць спадарожнічаць тым, хто паверыў. Пад паняццем "знакі" тут маюцца на ўвазе звышнатуральныя з'явы, закліканыя пацвердзіць, што вестка, якую прапаведуюць вучні, сапраўды зыходзіць ад Бога.
Перш за ўсё, неабходна звярнуць увагу на тое, што мэтай знакаў не з'яўляецца пацвярджаць асабістую веру першых хрысціян, а тую веру, якую яны прапаведавалі свету, г. зн. знакі будуць спадарожнічаць вучням у інтарэсах паспяховага выканання даручанай ім місіі (верш 15). Гэта вельмі важна, так як адрасатамі знакаў не з'яўляюцца хрысціяне, якія паверылі, а тыя, каму яны прапаведуюць Добрую Навіну.
Большасць са знакаў, аб якіх гаворыцца ў вершах 17-18, мы сустракаем у Дзеях Апосталаў і ў іншых новазапаветных кнігах пра жыццё ранняга Касцёла: выгнанне дэманаў (Дз 8,7; 16,18; 19,11-16; дарэчы, вучні выганялі дэманаў яшчэ падчас публічнай дзейнасці Езуса, пар. Мк 6,13); новыя мовы (Дз 2,4-11; 10,46; 19,6; 1 Кар 12,10.28.30; 13,1; 14,1-40); вылячэнне хворых (Дз 3,7-8; 9,17; 19,11-12; 28,8-9; 1 Кар 12,30; Іак 5,14-15).
Знакаў, пра якія гаворыцца ў вершы 18, г. зн. пра змей і атрутныя напоі, не варта разумець як свайго роду абяцанні "імунітэт", як быццам бы хрысціяне свядома і добраахвотна бралі б у рукі змей або пілі яд. Хутчэй, гэта трэба разумець як абяцанне Божай абароны ў выпадках, калі ганіцелі прымусілі б вернікаў браць змей або піць атручаныя напоі, або калі небяспека чакала б вернікаў выпадкова. Такое тлумачэнне абгрунтавана граматычна, а таксама абапіраецца на разумным сэнсе і на Евангеллі ў цэлым. Ні ў Евангеллі ад Марка, ні ў іншых кнігах Новага Запавету мы не сустракаемся з абяцаннем Езуса надаць дзіўны "імунітэт" ад законаў прыроды вучням або тым, хто паверыў у Яго. Такое абяцанне супярэчыла б вобразу Езуса і Яго навуцы аб абвяшчэнні Евангелля.
У Дз 28,1-6 апісаны выпадак з Паўлам на востраве Мальта, калі на яго руцэ павісла змяя, але ён выйшаў цэлым. Несумненна, гэтая сітуацыя ўзнікла не па ініцыятыве Паўла. Іншых падобных прыкладаў у Новым Запавеце няма. Але Айцец Касцёла Еўсевій Кесарыйскі (каля. 260-340 гг.) піша пра Яна і Варнаву, якія ацалелі пасля атручвання напоем.
Чытаючы ўважліва Новы Запавет, можна прыйсці да высновы, што, нават у жыцці ранняга Касцёла знакі былі з'явай даволі рэдкай, г. зн., не здараліся "заўсёды і ўсюды". Іншымі словамі, тое, што знакі часам мелі месца - факт бясспрэчны, але тое, што Езус абяцаў бы іх усім вернікам як адно з падараваных блажэнтсваў - вельмі малаверагодна, тым больш, што ў Евангеллі ад Марка (Мк 8,11-12) сам Езус рэзка асуджаў "натуральнае" жаданне фарысэяў бачыць азнакі.
На падставе Новага Запавету, а таксама пазабіблійных гістарычных сведчанняў можна зрабіць выснову таксама пра тое, што знакі, як норма, дзейнічалі толькі ў апостальскі час (пар. 2 Кар 12,12; Гбр 2,3-4). Быць можа, да атрымання Новага Запавету ў скончаным выглядзе людзі больш мелі патрэбу ў пацверджанні евангельскай весці праз знакі, цуды і розныя дары Святога Духа (пар. Мк 16,20). Сёння патрэба ў такіх знаках прайшла, так як мы маем Святое Пісанне. Калі хтосьці не верыць яму, ён не паверыць нічому.
Ваш аргумент пра тое, што "Есус не казаў пра "тэрмін прыдатнасці" сказаных Ім словаў" сам па сабе слабы, як і кожны падобны аргумент ex silentio, і яго можна лёгка абвергнуць падобным аргументам, што Езус не сказаў, што знакі працягнуцца "да сканчэння стагоддзяў", як у Мц 28,18-20.
Калі пад паняццем "атмасферы знакаў" Вы маеце на ўвазе іх масавы характар, то на падставе дадзеных у Новым Запавеце трэба прызнаць, што нават у раннеапостольскі перыяд хрысціянства такой "атмасферы", хутчэй за ўсё, не было, хоць не падлягае сумневу, што падобныя знакі былі значна больш частымі, чым у нашы дні. Не падлягае сумневу таксама тое, што на вельмі раннім этапе гісторыі хрысціянства знакі сталі значна больш рэдкімі.
Калі мы возьмем пад увагу, што знакі дадзены не для вернікаў у якасці доказу іх веры або ўзнагароды за веру, але для адрасатаў пропаведзі, каб дапамагчы ім паверыць, тады трэба прызнаць, што гэта провід Божы, які вядзе Касцёл Хрыстовы паводле свайго боскага плана. Бо гэта Бог дае знакі або іх не дае, і чалавек не павінен мець прэтэнзіі, чаму гэта адбываецца менавіта так.
З іншага боку, справа абвяшчэння Добрай Навіны на зямлі працягваецца, і сёння паслядоўнікам Хрыста розных канфесій таксама спадарожнічае Уваскрослы Пан, у тым ліку праз знакі і цуды. Пры ўсёй неабходнай асцярожнасці і здаровым скептыцызме ў адносінах да такога роду з'яваў, няма ніякіх падставаў да таго, каб адмаўляць a priori магчымасць іх праявы або іх сапраўднасць, хоць бы ў некаторых выпадках. Тое, што такія азнакі вельмі рэдкія, надае ім яшчэ большай пераканаўчасці і евангелізацыйнай сілы.
Нарэшце, хацеў бы прывесці некалькі цытат у якасці каментара да вышэйсказанага.
Рыгор Вялікі: "Няўжо, браты мае, вы так мала верыце з-за таго, што такіх знакаў не здзяйсняеце? Але яны патрэбныя былі, калі Касцёл ствараўся: пакуль вера расла, яе трэба было падкормліваць цудамі. Вось і мы, калі саджаем вінаграднік, то паліваем яго вадой, пакуль не ўбачым, што расліны прыжыліся ў зямлі; а як корань прыжываецца, паліваем менш ... Тыя, хто здзяйсняюць гэтыя знешнія знакі, жыццё вечнае з-за іх не знаходзяць. Бо гэтыя цялесныя цуды паказваюць на святасць, аднак святасці не даюць".
Ён жа: "Варта старанна паразважаць аб гэтых знаках і сілах. Вядома, Святы Касцёл сёння духоўна здзяйсняе тое, што некалі здзяйсняў праз апосталаў цялесна. Калі святары, ускладаючы на вернікаў рукі, ласкай выгнання дэманаў забараняюць злым духам жыць у іх розуме, няўжо не дэманаў яны выганяюць? Калі, пакідаючы мірскія прамовы ранейшага жыцця, вернікі вымаўляюць святыя таямніцы і аддаюць, наколькі могуць, хвалу і сілу свайму Стваральніку, няўжо не на новых мовах яны размаўляць? Калі яны сваімі добрымі навучаннямі выганяюць зло з сэрцаў іншых людзей, ці не змей бяруць яны? ... Ці не больш велічныя цуды, таму што яны духоўныя, таму што імі ўваскрашаецца не цела, а душа? Вось такія знакі, браты любасныя, вы здзейсніце, калі таго пажадаеце - Бог сведка".
Апостальскія пастановы: "Перш за ўсё гэтыя дары выявіліся ў нас, апосталах, калі мы рыхтаваліся абвяшчаць Евангелле ўсяму стварэнню; пазней жа яны павінны былі быць паведамленыя таксама тым, хто паверыў праз нас. Не на карысць тых, хто стварае, яны дадзены былі, але для пераканання няверуючых, каб тых, каго не пераканала слова, пасаромела сіла знакаў".
З пашанай, кс. Аляксандр