Што для святара азначае стаць канонiкам i якую практычную ролю выконваюць ксяндзы канонікi?
Адказвае кс. канонік Андрэй Зноска
Перадусім, гэта вельмі прыгожа. Чырвоны пас і гузікі на сутане, літургічнае адзенне, адрознае ад адзення іншых ксяндзоў…Святары, якіх дыяцэзіяльны біскуп надзяліў кананічнай годнасцю, утвараюць у дыяцэзіі асаблівы інстытут, які называецца Капітулам канонікаў і мае свае ўласныя заданні. Найбольш відавочнае з іх – здзяйсненне больш урачыстых літургій у катэдральным касцёле, тады аднолькавае і прыгожа аздобленае адзенне канонікаў з’яўляецца знешнім выразам іх еднасці ў служэнні Богу і падкрэслівае веліч супольнай малітвы.
Акрамя гэтага, катэдральны Капітул канонікаў павінен выконваць іншыя заданні, даручаныя яму правам або дыяцэзіяльным біскупам, напрыклад, праз удзел у сінодах правінцыі і дыяцэзіі, можа таксама служыць біскупу парадай ці выконваць пэўныя яго даручэнні.
Канонікаў прызначае асабіста дыяцэзіяльны біскуп, выбіраючы іх сярод святароў, якія адзначаюцца бездакорным вучэннем і жыццём, а таксама пахвальна выконваюць сваю паслугу. Паміж сабой канонікі дзеляцца на тых, хто належыць да абмежаванага складу капітула, які называецца “грэ́міум”, і тых, якія з’яўляюцца ганаровымі членамі капітула.
Грэміяльныя канонікі выконваюць уласныя функцыі, замацаваныя ў статутах капітула, і знешне адрозніваюцца ад ганаровых канонікаў тым, што на ўрачыстым адзенні носяць выяву сімволікі капітула на аздобленым ланцугу. Для вернікаў найбольш важнае заданне, якое выконвае адзін з грэміяльных канонікаў, – гэта служэнне ў якасці каноніка-пэнітэнцыярыя, які на моцы сваёй пасады мае паўнамоцтва на тое, каб падчас споведзі вызваляць ад пакаранняў за некаторыя злачынствы, прадугледжаныя касцёльным правам. Ганаровыя канонікі не маюць асаблівых заданняў, вызначаных статутамі капітула, але могуць атрымаць спецыяльныя даручэнні ад дыяцэзіяльнага біскупа.
Сучасныя капітулы канонікаў з’яўляюцца спадкаемцамі старажытнай традыцыі, згодна з якой ужо з IV стагоддзя існаваў звычай сумеснага пражывання біскупа з выбранымі ім святарамі, якія дапамагалі яму ў выконванні літургічных дзеянняў і кіраванні дыяцэзіяй. Сумеснае жыццё вялося ў адпаведнасці з пэўнымі правіламі, так званымі “канонамі”, таму з цягам часу гэтых святароў пачалі называць канонікамі. У гісторыі Касцёла капітулы канонікаў мелі часам вельмі шырокія функцыі, бывала, што нават чынна ўдзельнічалі ў выбары новага біскупа. У дзеючым касцёльным праве многія гістарычныя заданні капітулаў канонікаў перайшлі да выбарнай святарскай рады і калегіі кансультантаў.
Атрыманне годнасці каноніка азначае для святара перадусім новы імпульс да ўмацавання сваёй повязі сыноўскай паслухмянасці з дыяцэзіяльным біскупам і еднасці з ім і ў будаванні Хрыстовага цела, якім ёсць Касцёл, а таксама заахвочванне да таго, каб паводле сваіх сіл і магчымасцяў прыкладным чынам выконваць у Касцёле даручаныя яму заданні.
З малітвай, кс. Андрэй