А. Юзаф Макарчык OFM, які працуе ў Гродне, ўжо больш за дзесяць гадоў дапамагае людзям пазбаўляцца ад злога духа, які завалодаў іх целам. Менавіта ў Францішканскім касцёле, пробашчам якога ён з'яўляецца, адбываюцца абрады экзарцызму. Мы мелі магчымасць сустрэцца святаром, які не проста верыць у існаванне цёмных сіл, але з'яўляецца сведкам іх здольнасці ўмешвацца ў жыццё людзей.
Як прадаецца душа?
Цікаўлюся: як у чалавека можа ўвайсці д'ябал? «Каб адказаць на гэтае пытанне, трэба быць Сатаной, - жартуе а. Юзаф і сур'ёзна дадае: - Толькі сілай волі чалавек можа адкрыцца або Богу, ці Сатане». На яго думку, людзі самыя, па неасцярожнасці могуць патрапіць ва ўладу цёмных сіл. Напрыклад, калі пачынаюць звяртацца да бабуль, якія абяцаюць зняць заклён. Спосабаў не так ужо і шмат. Часам дастаткова сказаць, што ты гатовы прадаць сваю душу д'яблу, таму што хочаш нешта атрымаць. У такім выпадку д'ябал абавязкова возьме сваё. Гэта можа адбыцца і ў час спірытычнага сеансу, калі выклікаюць духаў. Ад аповяду святара вее містыкай. І спачатку цяжка паверыць, што душа чалавека падобная на тавар, які можа апынуцца ва ўладзе злой моцы. Але аказваецца, што мой суразмоўца ўпэўнены ў гэтым.
«Да мяне часта прыходзілі і зараз прыходзяць людзі, якія лічаць, што іх хтосьці зачараваў, - распавядае а. Макарчык. - З аднаго боку, яны вераць у Бога, з другога - у існаванне цёмнай сілы, якая акрамя іх волі кіруе імі».
Апантанасць блытаюць з дэпрэсіяй
Людзей, у якіх пасяліўся д'ябал, называюць апантанымі. Як правіла, яны хочуць, але не могуць наведваць храм, хадзіць да споведзі, не церпяць дотыку святой вады і розных рэлігійных прадметаў, не могуць вымавіць слова «Бог» ... Праца душпастара з Францішкансканга касцёла заключаецца ў тым, каб выявіць тых, хто сапраўды апынуўся пад уладай злога духа. Ён доўга з імі гутарыць і часам нават хітруе, акрапляючы чалавека не асвячонай, а звычайнай вадой, і глядзіць на рэакцыю. Аказалася, што толькі два працэнты ад усіх тых, хто звярнуўся да а. Юзафа сапраўды маюць патрэбу ў правядзенні экзарцызму. Аднак за 10 гадоў ён правёў некалькі іх сотняў. Астатнія, а гэта тысячы тых, хто звярнуўся, - парафіяне, якім патрэбна звычайная псіхалагічная дапамога, размова з духоўным кіраўніком, якая дапамагае разабрацца ў жыццёвых праблемах або выйсці з дэпрэсіі.
Яшчэ адзін важны момант: абрад ніколі не праводзіцца з разумова пашкоджанымі, якія маюць патрэбу ў дапамозе псіхіятра.
Калі ў чалавека сапраўды ўвайшоў д'ябал, то дапамагчы яму зможа толькі экзарцыст. Менавіта ён, прызываючы імя Езуса Хрыста, праз малітву і рэлігійны абрад, пры дапамозе моцы Божай, можа выгнаць нячыстую сілу, якая авалодала душой і целам чалавека. Першым у Беларусі святаром, які пачаў праводзіць экзарцызмы, стаў менавіта а. Юзаф Макарчык. «Гэта цяпер аб экзарцызме шмат чаго можна даведацца, з'явілася больш літаратуры, - кажа святар. - А тады мне даводзілася па кроплях збіраць інфармацыю».
На працягу многіх гадоў абрад выгнання злога духа ў Беларусі не праводзіўся. Кс. Юзаф чытаў пра яго ў старых кнігах XVIII стагоддзя, якія захоўваліся ў бібліятэцы касцёла. У адной з іх падрабязна апісвалася, як трэба паступаць з апантанымі людзьмі. Трохі размаўляў са старым святаром, які сёе-тое ведаў пра экзарцызм. Цяпер у Беларусі ёсць 4 святары, якія маюць права выганяць д'ябла.
Сучасны абрад экзарцызму, натуральна, адрозніваецца ад таго, які праводзіўся трыста год таму. У тыя часы з ліхам змагаліся больш жорстка. У некаторых выпадках нават білі палкамі. Сёння рытуал стаў гуманным. «Калі я бачу, што чалавеку падчас абраду становіцца дрэнна, я неадкладна яго спыняю, так як не ўпэўнены ў зыходзе. Я проста прызнаю, што не ў сілах дапамагчы », - кажа ксёндз.
Размова з дэманам
Падчас 40-хвіліннага абраду чытаецца спецыяльны тэкст, зацверджаны касцёльнай уладай. Праводзіць сеанс экзарцызму можа толькі святар, які атрымаў спецыяльны дазвол ад біскупа. Як правіла, святар знаходзіцца сам-насам з «пацыентам». Робіцца гэта выключна ў мэтах бяспекі, так як выгнаная з цела ахвяры нечысць можа щвайсці ў іншага чалавека. На думку а. Юзэфа, больш моцным з'яўляецца правядзенне абраду на лацінскай мове. Гэта намолены тэкст, у якім кожнае слова з'яўляецца важным, а пераклад - усяго толькі яго інтэрпрэтацыя.
Працэдуру экзарцызму наўрад ці можна назваць прыемнай, бо апантаны не сядзіць пакорліва, чакаючы, пакуль святар прачытае ўсе малітвы. Часцей за ўсё людзі пачынаюць паводзіць сябе неадэкватна, спрабуюць уцячы або накінуцца на святара, крычаць. Але гэты крык незвычайны, нават нялюдскі. У гэты момант у іх праяўляецца сам Сатана. Пра свае пачуцці святар-экзарцыст расказвае з неахвотай: «Ты молішся, а па скуры «мурашкі бягуць». Негледзячы на гэта мне нельга баяцца, інакш чорт пачне мною маніпуляваць. Калі з'яўляюцца сумненні, якасць абраду зніжаецца».
Свецкаму чалавеку размовы аб экзарцызме могуць здацца чымсьці фантастычным. Бо гэтай з'яве складана знайсці разумнае тлумачэнне. Нават паверыць у Бога аказваецца прасцей, чым у інтрыгі д'ябла. Але для тых, хто лічыць, што сутыкнуўся з гэтым, часам дапамога экзарцыста становіцца апошняй надзеяй.
Размаўляла І. Грышук