Марыйны май

Напэўна, у кожнага з нас месяц май атаясамліваецца з выключна прыгожым сонечным надвор’ем, квітнеючымі кветкамі і, усё часцей, з доўгімі майскімі выхаднымі. Але ёсць яшчэ адна характэрная рыса гэтага вясновага месяца – набажэнства да Маці Божай, цэнтральнай часткай якога з’яўляецца Ларэтанская літанія. Адзін з самых прыгожых месяцаў года цалкам прысвечаны Марыі. Адраджэнне прыроды, прыгожая зеляніна, кветкі і цёплае сонца імкнуцца хоць крыху адлюстраваць прыгажосць Маці Касцёла, якая менавіта ў маі асаблівым чынам адорвае вернікаў неацэннымі ласкамі.

Пачаткі набажэнства

Гісторыя набажэнства да Маці Божай пачынаецца ў V стагоддзі, калі ва Усходнім Касцёле вернікі збіраліся разам, каб пакланіцца Багародзіцы.

У той час руплівым заступнікам і апосталам новага набажэнства быў св. Кірыл Александрыйскі, вялікі абаронца Боскага Мацярынства Марыі, які ўнёс свой уклад у абвяшчэнне дагмата аб тым, што Найсвяцейшая Панна Марыя з’яўляецца сапраўднай Божай Маці (Theotokos).
Першапачаткова май не быў адзіным і самым важным месяцам, прысвечаным Марыі. Усё змянілася на мяжы ХІІІ–ХІV стагоддзяў, калі іспанскі кароль Альфонс X прапанаваў асаблівым чынам прысвяціць май Багародзіцы. Кароль рэкамендаваў вечарамі збірацца і маліцца ля фігуры Марыі.
Іншым важным папулярызатарам маёвага набажэнства быў бл. Генрык Сузо, дамініканец і містык, які ўвесь час паўтараў, што “не трэба спыняцца ні перад чым, што не з’яўляецца Богам”. Гісторыя распавядае, што гэты бласлаўлёны, які жыў у надзвычай суровай аскезе і фізічных утаймаваннях, сам збіраў кветкі і клаў іх на алтар, а на галаву Найсвяцейшай Панны ўскладваў вянок з руж. Усё на знак яго вялікай любові да Марыі. Маёвае набажэнства хутка распаўсюдзілася. Настолькі, што ў XV стагоддзі яно ўжо практыкавалася ў Іспаніі, Партугаліі, Паўночным Рэйне, Цэнтральнай Амерыцы і Італіі. Важным момантам у гісторыі набажэнства з’яўляецца апублікаваная ў 1549 годзе Вольфгангам Зайдэлем праца пад назвай “Духоўны май”. Менавіта там май упершыню быў афіцыйна названы “месяцам Марыі”.

Росквіт набажэнства

Надзвычай важную ролю ў развіцці набажэнства адыгралі два езуіты: а. Ансолані і а. Ганібал Дыянісі. А. Ансолані лічыцца аўтарам сучаснай формы набажэнства. Ён першым пасля заканчэння малітвы блаславіў вернікаў Найсвяцейшым Сакрамантам. У сваю чаргу а. Ганібал Дыянісі, сабраў і сістэматызаваў усе праяўленні культу Найсвяцейшай Панны, а затым выдаў публікацыю пад назвай “Месяц Марыі”, якая за першыя 70 гадоў перавыдавалася 18 разоў. А. Дыянісі ў сваёй працы раіў, каб у маі “ўпрыгожваць алтары Маці Божай кветкамі, штодзённа збірацца на малітву і прысвячаць Марыі нейкае духоўнае адрачэнне, а таксама чытаць і засяроджвацца над разважаннямі пра Яе жыццё”.

У пачатку XVIII стагоддзя маёвае набажэнства паволі пачало праводзіцца публічна, бо да гэтага часу было прыватным элементам марыйнага культу. Усё змянілася дзякуючы а. Альфонсу Муцарэлі, які на працягу ўсяго жыцця нястомна папулярызаваў набажэнства да Маці Божай. Незвычайны росквіт марыйнай пашаны можна заўважыць з часу публікацыі папам Піем VII булы, у якой ён устанавіў поўны адпуст за такія рэлігійныя практыкі.
Галоўны пункт маёвага набажэнства – Ларэтаская літанія, якая ўзнікла ў XII стагоддзі ў Ларэта ў Італіі. Яна была зацверджана папам Сікстам V.

Запрашэнне Марыі

Месяц май ужо пачаўся, таму давайце памятаць словы папы Паўла VI, змешчаныя ў энцыкліцы “Mense Maio”: “Давайце ў месяцы Марыі, шаноўныя Браты, з большай адданасцю і даверам узносіць малітвы да Багародзіцы, каб выпрасіць у Яе ласку і дары. [...] Бог устанавіў Найсвяцейшую Панну Марыю шчодрай распарадчыцай сваіх дароў. [...] Няхай Марыя ласкава выслухае набожныя галасы, якія ўзносяцца да Яе з зямлі”.

Найсвяцейшая Панна Марыя дала і дае нам Езуса, Яна адчувальная да чалавечай бяды, умее ўбачыць дабро ў сваіх дзецях. Марыя запрашае нас на маёвыя набажэнствы, каб разам з Ёю адаравалі Езуса, запрашае аддаць Яму сваё жыццё, а Яна заўсёды разам з намі будзе маліцца і вучыць любіць.

Давайце прымем гэтае ўнікальнае запрашэнне! Станем сапраўднымі дзецьмі Марыі, і няхай Яна заўсёды вядзе нас да Хрыста!

Паводле "Слова Жыцця", кс. Юрый Марціновіч

Друкаваць

35-годдзе аварыі на ЧАЭС: атамная катастрофа ў словах Папаў

Чарнобыльская трагедыя, 35-я гадавіна якой адзначаецца 26 красавіка 2021 г., не магла не знайсці рэха ў словах і малітвах Папаў на працягу трох апошніх пантыфікатаў.

Савецкія ўлады недапушчальна доўга хавалі праўду аб маштабах аварыі на ЧАЭС ад свайго насельніцтва і міжнароднай супольнасці. Св. Ян Павел ІІ упершыню выказаўся публічна на гэту тэму праз 11 дзён пасля катастрофы, калі пачала з’яўляцца больш дакладная інфармацыя. Ён папярэдзіў, што атамная энергетыка “можа пагражаць усяму чалавецтву, нягледзячы на нацыянальныя межы”. Сярод усіх Пантыфікаў менавіта гэты Папа найчасцей узгадваў пра чарнобыльскую трагедыю і сустракаўся з людзьмі, якія пацярпелі падчас яе.

Дасягненні чалавека не павінны павярнуцца супраць яго самога

Чарнобыльскую тэму ён закрануў 20 верасня 1986 г., падчас аўдыенцыі для навукоўцаў-фізікаў, якія ўдзельнічалі ў ХХІІІ Міжнародным кангрэсе групы Ampère.

“Пасля Хірасімы атамны страх навіс над чалавецтвам, таксама таму, што кіраўнікі народаў працягвалі нарошчваць свае жудасныя арсеналы. Пасля нядаўняй чарнобыльскай катастрофы мы павінны былі прызнаць, што мірнае выкарыстанне атама звязана з рызыкай сур’ёзных небяспекаў. Ці павінны самыя цудоўныя дасягненні чалавека павярнуцца супраць яго, а яго вынаходніцкі геній ператварыцца ў знішчальную сілу?”, - пытаўся Папа.

Беларускія дзеці ў сэрцы Святога Айца

Св. Ян Павел ІІ пры кожнай нагодзе шчыра вітаў дзяцей з чарнобыльскай зоны, якія прыязджалі на аздараўленне ў Італію, не забываючы ў малітве пра тых, хто такой магчымасці не меў. Падчас агульнай аўдыенцыі, 31 сакавіка 1993 г. у Ватыкане, ён з бацькоўскай цеплынёй звярнуўся да маленькіх пілігрымаў з паўднёвай Беларусі.

“З радасцю вітаю дзяцей з Лунінецкага раёна ў Беларусі, якія пацярпелі ад атамнай радыяцыі з Чарнобыльскай АЭС і былі прыняты ў некаторых парафіях Рыма на перыяд аздараўлення. Дарагія сябры, няхай ваша прабыванне ў Італіі прыдасць бадзёрасці вашаму целу і супакой душы”, - жадаў ён.

У 1995 г. Папа скіраваў слова да беларускіх дзяцей на беларускай мове: “Дарагія беларускія дзеткі! Папа Рымскі вас вітае і ўпрошвае Стварыцеля неба, зямлі, вод, кожнай істоты на зямлі, аб літасці для вас і вашых сем’яў, што жывуць у чарнобыльскай зоне, каб вы выраслі здаровыя. Падзякуйма італьянскім вернікам за іх любоў да вас, беларускія дзеці!”, - казаў Пантыфік.

Салідарнасць дапамагае адчуваць сябе грамадзянамі вялікай сям’і

Св. Ян Павел ІІ высока адзначаў дапамогу, якую краіны, арганізацыі і асобныя людзі аказвалі тым, хто пацярпеў у выніку трагедыі. У 10-ю гадавіну атамнай катастрофы, 21 красавіка 1996 г., ён сказаў:

“На наступны чацвер прыпадае дзясятая гадавіна жудаснай атамнай аварыі на Чарнобыльскай АЭС ва Украіне. У гэту хвіліну я хацеў бы ўзгадаць пра міжнародную салідарнасць, якая зарадзілася тады і трывае дагэтуль, у адносінах да шматлікіх сем’яў, якія пацярпелі, і асабліва да самых малых. Многія каталіцкія структуры ў Італіі, Польшчы і іншых краінах, аказалі гасціннасць і дапамогу гэтым дзецям. Выказваю ім маю шчырую ўдзячнасць”.

Пантыфік асаблівым чынам падкрэсліваў шчодрасць італьянскіх сем’яў, у якіх змаглі адпачыць сотні тысяч беларускіх дзяцей з тэрыторыі, забруджанай радыяцыяй. Пасля малітвы “Анёл Панскі” 19 ліпеня 1998 г. у Ватыкане ён сказаў:

“Мне вельмі прыемна прывітаць чарнобыльскіх дзяцей з Беларусі, якія тут прысутнічаюць, а таксама групы сем’яў, якія ўжо цягам многіх гадоў іх прымаюць, дорачы ім спакойны і аздараўляючы адпачынак. Выказваю маю ўдзячнасць і ахвотна падтрымліваю такія ініцыятывы дзейснай салідарнасці, якія дапамагаюць адчуваць сябе грамадзянамі адзінай вялікай агульнай сям’і”.

Падрыхтаваць будучыню без атамных пагроз

У 2001 г., узгадваючы пра трагічныя наступствы аварыі на Чарнобыльскай атамнай электрастанцыі, Пантыфік заклікаў падрыхтаваць для будучых пакаленняў “мірную будучыню, пазбаўленую страху і падобных пагрозаў”, а таксама “прасіць Пана аб святле і падтрымцы для тых, хто на розных узроўнях адказвае на лёс чалавецтва”.

Падчас свайго падарожжа ва Украіну ў 2001 г. ён звярнуўся да навукоўцаў, нагадваючы, што “тэхнічны патэнцыял неабходна злучыць з нязменнымі этычнымі каштоўнасцямі, каб была гарантавана належная павага да чалавека і яго неад’емнай годнасці”.

Бэнэдыкт XVI і малітва за адказных за лёс чалавецтва

Бэнэдыкт XVI казаў пра аварыю на Чарнобыльскай АЭС у яе 20-ю гадавіну. Ён выказаў удзячнасць усім, хто прычыніўся да дапамогі пацярпелым, а таксама заклікаў палітыкаў да з’яднанных дзеянняў.

“Менавіта сёння ўспамінаецца дваццатая гадавіна аварыі на Чарнобыльскай АЭС. У сувязі з гэтым, адчуваю абавязак выказаць удзячнасць сем’ям, асацыяцыям, грамадзянскім уладам і хрысціянскім супольнасцям, якія на працягу гэтых гадоў працавалі, каб прымаць і лячыць дарослых і асабліва дзяцей, пацярпеўшых ад наступстваў гэтага трагічнага здарэння. Яшчэ раз узносячы малітву за ахвяр гэтай катастрофы, з такімі далёка ідучымі наступствамі, і за ўсіх, хто носіць на целе яе сляды, просім Пана аб святле для адказных за лёсы чалавецтва, каб у сумесным намаганні паклалі ўсе сілы на службу міру, павазе да патрэбаў чалавека і прыроды”, - казаў Папа падчас агульнай аўдыенцыі ў Ватыкане 26 красавіка 2006 г.

Падзяка Францішка ліквідатарам

З нагоды 30-й гадавіны катастрофы на ЧАЭС, 20 красавіка 2016 г., Францішак сустрэўся з дэлегацыяй ліквідатараў наступстваў аварыі, якую суправаджаў арцыбіскуп Тадэвуш Кандрусевіч. “Вітаю пілігрымаў, якія прыбылі з Украіны і Беларусі ў рамках міжнароднай канферэнцыі з нагоды 30-годдзя трагедыі ў Чарнобылі. Зноў узносячы малітвы за ахвяр гэтай катастрофы, выказваем нашу ўдзячнасць ратаўнікам і прызнанне за ўсе ініцыятывы, пакліканыя аблегчыць пакуты і выправіць прычыненую шкоду”, - казаў тады Святы Айцец.

Падчас свайго візіту ў Японію і сустрэчу з людзьмі, якія пацярпелі падчас аварыі на атамнай электрастанцыі ў Фукусіме, Францішак прызнаўся, што ў яго выклікае хваляванне далейшае выкарыстанне атамнай энергетыкі.

Паводле Vatican news

Друкаваць

Вялікі пост

Наблізіцца да Бога праз любоў да бліжняга

Час Вялікага посту для кожнага хрысціяніна з’яўляецца асаблівым і выключным. Па-першае, ён павінен дапамагчы нам падрыхтаваць свае сэрцы і душы да перажывання одной з найважнейшых праўд веры аб Уваскрасенні нашага Збаўцы Езуса Хрыста. Па-другое, гэта час, калі трэба яшчэ больш скіраваць увагу на свае адносіны з Богам і з бліжнім.

Адно з галоўных пасланняў Вялікага посту – напамін аб тым, што гэта выключны час для практыкавання малітвы, посту і міласціны. Падчас гэтага разважання хацелася б большую ўвагу скіраваць на міласціну і разглядзець яе ў кантэксце канкрэтных учынкаў міласэрнасці ў адносінах да нашага бліжняга.Аб міласціне на карысць патрабуючых вельмі многа сказана на старонках Святога Пісання.

У Старым Запавеце Бог заклікае да асаблівага клопату аб убогіх, патрабуючых, абяздоленых, аб сіротах і ўдовах, аб тых, хто нічога не мае. Важным момантам з’яўляецца таксама жаданне дапамагчы і быць адкрытым на патрэбы іншага, каб такім чынам адчуць сапраўдную радасць (параўн. Дрг 15, 10). У Кнізе Тобія можам прачытаць прызыў даваць міласціну ўсім, хто паступае справядліва, і не адварочваць свой твар ад беднага, каб так жа і Бог не адвярнуў свой твар ад нас (параўн. Тоб 4,7). Гэтыя словы вельмі добра дапамагаюць зразумець сэнс і значэнне міласціны і ўвогуле міласэрнасці адносна бліжняга.

У Новым Запавецце Езус Хрыстус таксама заахвочвае нас не забываць пра тых, хто знаходзіцца ў патрэбе. Аднак прыпамінае, што не павінны гэтага рабіць для сваёй славы ці напаказ: “Калі даеш міласціну, не трубі перад сабою, як робяць крывадушнікі ў сінагогах і на вуліцах, каб людзі хвалілі іх. Сапраўды кажу вам: яны атрымліваюць сваю ўзнагароду. Калі даеш міласціну, няхай не ведае твая левая рука, што робіць правіца твая, каб міласціна твая была патаемнай. А твой Айцец, які бачыць патаемнае, аддасць табе” (Мц 6, 2–4). Такім чынам, кожны, хто дае міласціну, адкрывае перад патрабуючым не толькі свае запасы і зберажэнні, але і сваё сэрца, якое напаўняецца радасцю ад таго, што можаш дапамагчы іншаму і атрымаць узнагароду Нябеснага Айца.

Час Вялікага посту – гэта добрая нагода, каб практыкаваць дабрачынныя дзеянні. Міласціна і адкрытасць на бліжняга, які знаходзіцца ў патрэбе, заўсёды будуць актуальныя, таму што сярод нас пастаянна ёсць тыя, каму неабходна дапамога. Аднак міласціна як аказанне міласэрнасці іншай асобе праяўляецца не толькі ў фінансавай дапамозе, але і ў канкрэтных учынках. Тут варта ўзгадаць пералічаныя ў Катэхізісе Каталіцкага Касцёла ўчынкі міласэрнасці для душы і цела, аб якіх таксама нельга забываць (параўн. ККК 2447).

Бясспрэчна, матэрыяльная падтрымка вельмі важная, таму што навокал мноства людзей, што маюць праблемы з тым, каб забяспечыць сябе нават у мінімальных штодзёных патрэбах. На гэта могуць уплываць розныя фактары, пэўныя жыццёвыя абставіны, і часам здараецца, што яны не залежаць ад самога чалавека. У такой сітуацыі паўстае пытанне: як сябе паводзіць у адносінах да бліжняга, які знаходзіцца ў патрэбе? Можна сказаць, што гэта не мая справа і я не павінен дапамагаць патрабуючым, бо не я з’яўляюся прычынай іх праблем і цяжкасцей, у якіх апынуліся. Аднак ці такой павінна быць пазіцыя хрысціяніна адносна свайго бліжняга?

Адным з самых галоўных матываў, які нас заклікае да таго, каб быць адкрытым на патрэбы людзей, з’яўляецца запаведзь любові, а менавіта яе другая частка, якая наказвае “любіць бліжняга свайго, як самога сябе” (параўн. Лк 10, 27). Мне вельмі падабаюцца словы св. Яна ад Крыжа аб тым, што “напрыканцы жыцця судзіць нас будуць з любові”. Нашы канкрэтныя ўчынкі і справы будуць у гэты момант мець самую вялікую каштоўнасць і важнасць. Таму заўсёды пытаю самога сябе: “што я зрабіў для іншых?”, “ці заўсёды адкрыты на рэальныя патрэбы свайго бліжняга?”, “ці гатовы нешта адарваць ад сябе, калі бачу свайго брата ў патрэбе?”. Для хрысціяніна гэта вельмі важныя пытанні, на якія нельга проста не звяртаць увагі.

З упэўненасцю можна сцвердзіць, што міласэрнасць, якая праяўляецца ў канкрэтных сітуацыях і справах, з’яўляецца сэрцам хрысціянскага жыцця, яна прызывае ўважліва азірацца навокал, таму што побач знаходзіцца наш бліжні. Мы не можам быць чужымі адзін аднаму і абыякавымі да лёсу іншых. Часта апраўдваем сябе крытычнай фразай, што “гэта іх жыццё”, што гэта прыватная сфера кожнага чалавека, і яе трэба паважаць. Так мы хочам апраўдаць сябе і сваю эгаістычную незацікаўленасць іншым чалавекам і яго патрэбамі. Аднак запаведзь любові да бліжняга патрабуе ўсведамлення таго, што мы нясём адказнасць за тых, хто знаходзіцца побач.

Адказнасць за бліжняга з’яўляецца праяўленнем жадання служыць яму дабром і любоўю. Цікавіцца іншым чалавекам, яго жыццём – значыць адкрыць вочы на яго патрэбы: не толькі матэрыяльныя, але і духоўныя. Любоў да бліжняга – гэта таксама клопат пра яго духоўнае дабро, а перш за ўсё, пра вечнае збаўленне. І ў такіх пытаннях мы як хрысціяне не маем права быць абыякавымі.

Сёння існуе вельмі шмат магчымасцей, каб практыкаваць міласціну і міласэрнасць у адносінах да свайго бліжняга. Гэта і ініцыятывы дабрачынных арганізацый, і шматлікія акцыі, якія адбываюцца ў парафіяльных супольнасцях, і зборы неабходных рэчаў для дзіцячых дамоў і хоспісаў у гандлёвых цэнтрах, і сталоўка для бедных, і розныя фонды дапамогі патрабуючым, і многія іншыя ініцыятывы.

Аднак у чарговы раз трэба прыгадаць, што нельга абмяжоўваць час міласэрнасці і аказання міласціны толькі перыядам Вялікага посту. Запаведзь любові да бліжняга павінна мабілізаваць нас кожны дзень, незалежна ад перыяду і сітуацый, таму што, як сказаў ужо вышэй цытаваны св. Ян ад Крыжа, “напрыканцы жыцця судзіць нас будуць з любові”. З любові, якая праяўляецца ў канкрэтных учынках і справах. Таму няхай гэты час будзе для кожнага з нас чарговай нагодай, каб зрабіць рахунак сумлення з рэалізацыі запаведзі любові ў нашым хрысціянскім жыцці, таму што менавіта праз любоў да бліжняга мы набліжаемся да Бога.

Паводле "Слова Жыцця", кс. Ян Раманоўскі

Друкаваць

Вялікі пост

14 сакавiка — IV нядзеля Вялікага посту, Нядзеля радасці

IV нядзеля Вялікага посту называецца Нядзеляй радасці – Laetare.

Друкаваць

Калі пастанова становіцца дарам?

Час Вялікага посту атаясамліваецца ў нас з пастановамі, адрачэннем, намаганнямі.

Не аднойчы мы настолькі паглынутыя сваімі пастановамі, што забываемся пра некалькі важных момантаў, якія надаюць ім сэнс. Тады замест навяртання трэніруем сваю волю альбо клапоцімся пра фігуру і здароўе, даказваем сабе і іншым, што можам не піць алкаголю, не есці прысмакаў, не паліць, а таксама шмат іншага робім, каб паказаць, на што мы здольныя. Аднак у Вялікім посце гаворка зусім не пра гэта... А пра любоў, навяртанне, нашу маласць, слабасць і барацьбу з эгаізмам. Дзіўна? Я ўжо тлумачу, што маю на ўвазе.

Любоў – таму што Езус з любові прыйшоў на зямлю, зведаў жорсткія мукі і памёр на крыжы, а потым уваскрос. З любові да Цябе і да мяне – такіх, якія мы ёсць. І адзінае, чаго Ён прагне ад нас узамен, – любоў. Таму, калі я жадаю прыняць якую-небудзь пастанову, то толькі таму, што хачу больш любіць Езуса і іншых людзей. Гэта прыгожа гучыць, але ўсё ўскладняецца, калі пераходзім да канкрэтыкі. Бо калі прыглядзімся да сябе і здолеем зразумець, што ў нашых паводзінах раніць Езуса і бліжніх, няпроста будзе змяніць альбо адмовіцца ад гэтага. Падумай, што можа займаць такое месца ў Тваім жыцці. Калі глыбока зазірнём у сваё сэрца, то адной гэтай рэчы можа быць дастаткова для пастановы на ўвесь перыяд Вялікага посту. Толькі трэба ўбачыць сябе ў праўдзе, што таксама няпроста. Варта папрасіць у Святога Духа аб гэтым дары. Навяртанне – гэта змена мыслення. Маю на ўвазе наша ўспрыманне таго, што робім для Бога. Часам мы паводзім сябе так, быццам міласціва знаходзім некалькі хвілін свайго каштоўнага часу для малітвы, забываючы, што Бог з’яўляецца Валадаром часу і вечнасці, альбо думаем, што ўласнымі намаганнямі можам нешта змяніць у сабе. Калі Ты ўжо спрабаваў сур’ёзна змагацца з нейкай сваёй слабасцю, то з вопыту ведаеш, што не можаш змяніцца без дапамогі Езуса.

У гэтым кантэксце мне вельмі падабаецца апавяданне пра малога хлопчыка, які з мамай прыйшоў на канцэрт вядомага піяніста. Хлопчыку было крыху сумна ў вялікай зале, поўнай людзей, якія чакалі цудоўнага канцэрта. Калі мама на хвілінку адвярнулася, каб паразмаўляць з жанчынай, якая сядзела побач, малы ціха ўстаў і пайшоў да сцэны, не ведаючы, што гэта. Ён убачыў лесвіцу і зайшоў за таямнічую заслону, за якой аказалася прыгожае фартэпіяна. Хлопчык ужо пачаў вучыцца ў музычнай школе, таму падышоў і сеў на зэдлік пры інструменце. Раптам загарэлася святло, прагрымелі бурныя апладысменты, заслона раскрылася, і на сцэну выйшаў піяніст. Ён быў трохі здзіўлены, убачыўшы перапалоханага хлопчыка са слязьмі на вачах, які быў аслеплены яркімі агнямі і не мог знайсці вачыма маму. Але музыкант спакойна падышоў да дзіцяці і спытаў яго, ці ўмее граць на фартэпіяна. Хлопчык, змагаючыся са слязьмі, зрываючымся голасам адказаў, што можа сыграць песню “Узлез каток на платок”. Сусветна вядомы піяніст сур’ёзна паставіўся да гэтага прызнання і прапанаваў дзіцяці зайграць. Дрыжачымі пальцамі, не заўсёды трапляючы на патрэбныя клавішы, маленькі хлопчык сыграў свой твор. Затым музыкант прапанаваў маладому піяністу зайграць зноў, але ўжо ўдвух. Хлопчык іграў усё больш упэўнена і смела, ужо не блытаў ноты, а майстар фартэпіяна граў з ім, на хаду ствараючы з гэтай простай песенькі арыгінальную і дзівосную імправізацыю. Яшчэ доўга пасля ў прэсе згадваўся гэты канцэрт як найпрыгажэйшае выступленне славутага музыканта за ўсё турнэ.

Прыблізна так выглядае наша супрацоўніцтва з Богам у імкненні да навяртання, дабра, прыгажосці, святасці. Езус не хоча рабіць гэтую цудоўную справу без нашага ўбогага, маленькага, сціплага, дрыжачай рукой сыгранага “Узлез каток...”. Таму пастановы патрэбны для таго, каб мы адкрыліся на Божую ласку і на цуды, якія Ён прагне ўчыніць у нас, і прагне нашмат больш, чым мы самі. Спадзяюся, Ты ўжо разумееш, што я мела на ўвазе адносна навяртання і нашай маласці.

Магчыма, Цябе здзіўляе, што пры нагодзе велікапосных пастаноў кажу пра барацьбу з эгаізмам. Іменна так, некаторыя пастановы з’яўляюцца мастацтвам дзеля мастацтва, і замест таго, каб змяняць нас да лепшага і адкрываць на іншых, яны замыкаюць нас у цесным коле здзяйснення чагосьці выключна для сябе. Вось прыклад. Калі я прымаю праславутую пастанову не есці салодкага і даказваю сабе, што магу, а ў дадатку гэта прыносіць карысць майму здароўю, то я нічога не раблю для іншых. Інакш, калі гэтыя прысмакі я аддаю каму-небудзь альбо ахвярую патрабуючым зэканомленыя грошы. Ці калі хачу адмовіцца ад пастаяннага баўлення часу ў сацыяльных сетках, вызвалены час магу правесці з блізкімі або з тымі, хто патрабуе дапамогі. Мая ахвяра, адмова ад чагосьці павінна стаць падарункам для іншых, тады гэта вылечвае мяне ад эгаізму!

Вяртаючыся да першапачатковага пытання пра тое, ці маюць і калі велікапосныя пастановы маюць сэнс, можам сцвердзіць, што маюць, але толькі ў тым выпадку, калі яны зроблены з любові да Езуса, з жаданнем навярнуцца і з усведамленнем уласнай маласці, а таксама для таго, каб перамагаць у сабе эгаізм. Няхай мая пастанова, мая ахвяра стане дарам!

Паводле "Слова Жыцця", с.Зоя Дамброўская

Друкаваць

Крыжовы шлях, Вялікі пост

Крыжовы шлях: набажэнства з вялікай гісторыяй і глыбокай малітвай

Крыжовы шлях — гэта напамін пра шакуючы сваім жорсткім рэалізмам найважнейшы ў гісторыі збаўлення ахвярны чын Божага Сына: Яго дарогу пакутаў ад месца смяротнага прысуду з вуснаў Пілата (у т. зв. крэпасці Антонія) праз вуліцы Ерузалема да ўрочышча за сценамі горада пад назвай Галгота (лац. Кальварыя). Там Хрыстус быў укрыжаваны і памёр за збаўленне чалавецтва. Захаваліся дакладныя гістарычныя крыніцы з 380 г., якія апісваюць перадвелікодныя набажэнствы хрысціянаў Ерузалема з нагоды наведвання мясцінаў, звязаных з найважнейшымі пасхальнымі падзеямі: шэсце з малітвамі і спевамі ў Пальмовую нядзелю, наведванне Гетсіманскага саду ў Вялікі чацвер, малітоўная працэсія на Галготу і адарацыя Крыжа ў Вялікую пятніцу.

Развіццё гэтага набажэнства на Святой Зямлі было на некаторы час затрымана з-за набегаў язычніцкіх плямёнаў і мусульманскіх заваяванняў. Калі ў 1099 г. хрысціянскім ваярам-рыцарам удалося вызваліць Ерузалем ад ісламскіх заваёўнікаў, распачаўся новы перыяд у развіцці пілігрымак да святых месцаў, звязаных з жыццём, мукай, смерцю і ўваскрасеннем Хрыста. Былі адро¬джаныя або нанова збудаваныя касцёлы на кожным памятным для хрысціянаў месцы Святой Зямлі. Крыніцы з XI–XIII стагоддзяў апісваюць, як вернікі з пакутнымі малітвамі і спевамі прахо¬дзілі па той самай дарозе, па якой Езус нёс Крыж збаўлення свету. Пісьмовыя крыніцы з 1228 г. упершыню ўжываюць вядомую назву гэтай ерузалемскай дарогі – «Via Dolorosa» (Балесны шлях), а ў 1294 г. упершыню ў пісьмовых крыніцах сустракаецца назва набажэнства: «Kрыжовы шлях» (італ. Ricoldo da Montecroce).

У 1320 г. надзвычай важныя для хрысціянаў і тысяч пілігрымаў месцы на Святой Зямлі Касцёл даверыў апецы францішканаў. Яны ўпарадкавалі спосаб наведвання і парадак малітваў у святых месцах. Лічыцца, што менавіта браты францішкане пачалі ствараць вядомае нам у сучасным выглядзе набажэнства Крыжовага шляху з рознымі варыяцыямі стацый (малітоўных прыпынкаў), праходзячы дарогу мукаў Езуса па вуліцах Ерузалема. Канчаткова набажэнства набыло сучасныя рысы толькі ў канцы XVIII ст., хоць назва «Крыжовы шлях» канчаткова замацавалася за гэтым набажэнствам намнога раней — у 1458 г. (Уільям Уэй).

Даследчыкі лічаць, што на развіццё малітоўнага перажывання Крыжовага шляху ў вялікай ступені паўплывала адраджэнне пілігрымкавага руху да Святой Зямлі пасля яе вызвалення ад мусульманаў у XI ст. Вернікі маглі фізічна дасягнуць месцаў, дзе жыў, хадзіў, быў замучаны і ўваскрос Збавіцель свету (культ Святога Крыжа, Божага Гробу і да т.п.). Менавіта ў гэты перыяд (ХІ–ХІІІ стст.) па ўсёй Еўропе бурна развіваецца набажэнства да Хрыстовай Мукі (св. Бэрнард з Клерво, св. Францішак Асізскі і інш.). Вернікам хацелася суадчуць не толькі духоўна, але і фізічна — праз пачуцці, дотык, сузіранне — усё тое, што перажываў Езус як Сын Божы і як Чалавек падчас Яго асуджэння, бічавання, крыжавання, памірання за людскія грахі.

Далёка не ўсе вернікі мелі магчымасць пабываць на Святой Зямлі, таму спачатку пры касцёлах францішканаў, а пасля і пры кожным касцёле па ўсім свеце, пачалі арганізоўвацца мясціны для духоўных пілігрымак па Святой Зямлі: кальварыі, каплічкі, візуалізаваныя стацыі і набажэнствы Крыжовага шляху на ўзор ерузалемскіх. У XVI ст. гэтае набажэнства пачало набываць рысы, усё больш падобныя да сучасных (Адрыхоміус, 1584 г.). У XVIII ст., у часы барока, гэтае набажэнства набыло надзвычай багатыя формы як у знешнім выглядзе (выявы, каплічкі, стацыі, літургічнае аздабленне і цырымоніі), так і ў форме малітваў, спеваў і духоўных разважанняў.

Шматвяковая папулярнасць набажэнства Крыжовага шляху звязана з тым, што яно дае нам магчымасць сузіраць чалавечае аблічча Бога і заглыбіцца ў Яго перажыванні. У муке Хрыстус явіцца нам перадусім не як Усёмагутны Стварыцель з неба, але як зямны Чалавек з крыві і косці. Ён ходзіць па нашых сцяжынах, есць, спіць, размаўляе, стамляецца, смяецца і плача. Ён такі блізкі, даступны і зразумелы! Чалавечны. Нам, людзям, не трэба шмат тлумачыць, што такое боль несправядлівага асуджэння, збіццё, параненасць, апляванне і няўдзячнасць акружэння. Не трэба быць вучоным, каб зразумець усе гэтыя пачуцці і перажыванні, а праз іх глыбей спасцігнуць боль любячага Бога (гл. Рым 5, 8; Эф 2, 4–7).

Развіццё духоўнасці, звязанай з пабожным суадчуваннем мукі Збавіцеля, заўсёды пабуджала вернікаў да больш глыбокага пакаяння. Чым больш разумееш цану Крыжовых пакутаў, цану Збаўлення, тым больш усведамляеш незаслужанасць дару Хрыстовай Ахвяры і Адкуплення (гл. Ян 10,18). Такі падыход да пакаяння дапамагае чалавеку адарвацца ад духоўна небяспечнай сканцэнтраванасці на ўласнай грэшнасці, каб пачаць разглядаць яе з перспектывы любові Бога. Духоўная (і жыццёвая) пераарыентацыя з грэшнага «я» на любячага Бога, калі не грэх, але дар Хрыстовага Крыжа становіцца цэнтрам аднясення да ўсяго, стварае зусім іншы падыход і да веры, і да сябе, і да ўсяго свету (гл. Гал 3, 13). Малітва становіцца ўсё больш кантэмпляцыяй (малітоўным сузіраннем і захапленнем) сапраўднага Аблічча Бога, бязмежна любячага аж да Ахвяры Крыжа, аж да мукі і смерці. Таму набажэнства Крыжовага шляху дапамагае верніку выправіць жыццёвыя і малітоўныя арыенціры, каб адэкватна і з перспектывы вечнага збаўлення разглядаць сябе і сваё акружэнне.

Усведамленне вялікай праўды пра тое, што грэшнасць чалавека нельга разглядаць толькі з пункту гледжання яго слабасці і нікчэмнасці, але з перспектывы ўкрыжаванай любові Бога, стала імпульсам да паглыблення тэалогіі Крыжа. Ужо з часоў Сярэднявечча гэта спрыяла развіццю малітоўнага культу, медытацыі і кантэмпляцыі Хрыстовых Ранаў, Крыві, Найсвяцейшага Сэрца. Пасійная (лац. «passio» — мука) пабожнасць яшчэ больш паглыблялася праз т.зв. містэрыі: вулічныя інсцэніроўкі Крыжовага шляху, Мукі, пахавання Езуса. Напрыклад, візуалізаваны Крыжовы шлях, падрыхтаваны дамініканцамі ў XVI ст., налічваў ажно 108 стацый і карыстаўся надзвычайнай папулярнасцю ва ўсіх гарадах Еўропы, у тым ліку і ў Беларусі. Гэта была сапраўдная рэлігійная падзея, моцныя рэкалекцыі працягласцю ў чатыры дні. Сумяшчэнне глыбокай тэалагічнай думкі з разважаннем пра боль Бога, фізічна ўвасобленыя ў Муцы і Смерці Хрыста, робіць набажэнства Крыжовага шляху надзвычай важным сродкам духоўнага сталення.

У другой палове XX ст. Касцёл звярнуў увагу на яшчэ адзін важны момант пасійнай пабожнасці — яе пасхальную перспектыву. Канстытуцыя «Sacrosanctum Consilium» ІІ Ватыканскага Сабору (1963 г.) заклікае душпастыраў і вернікаў дапасоўваць усе набажэнствы да пасхальнага духа літургіі Касцёла (SC 13), у сувязі з чым у другой палове ХХ ст. у набажэнствах Крыжовага шляху на заканчэнне або ў выглядзе апошняй стацыі дадаецца малітоўнае разважанне пра Змёртвыхпаўстанне Хрыста. Справа Адкуплення свету скончылася не на Крыжы, не ў смерці, але ў поўнай перамозе ўваскрослага і вечна жывога Езу¬са над грахом, смерцю, д’яблам і над усялякім злом.

Сучасны пасхальны акцэнт у набажэнстве Крыжовага шляху вельмі моцна пераклікаецца з духоўнасцю першых вякоў хрысціянства, калі ўся літургія, малітва, медытацыя і кантэмпляцыя, усё жыццё чалавека разглядалася і перажывалася ў святле Хрыстовай Пасхі — абсалютнай перамогі бязмежнай Любові Бога ў балеснай барацьбе за збаўленне чалавека (гл. Ян 12, 32; Флп 2, 8). Касцёл нагадвае нам вельмі важную праўду Божага Аб’яўлення: неабходна разглядаць грэх у святле збаўлення; пакаянне — у святле прабачэння; нягоднасць — у святле дару; Крыж — у святле ўваскрасення. Няма такога болю, пакутаў ці смерці, якія Божая любоў не магла б перамагчы, аздаравіць і збавіць (гл. Ян 3, 14–15). Крыжовы шлях Хрыста — гэта вечны напамін пра неверагодную і ўсёпераможную любоў Пана, які стаў Чалавекам, каб учыніць нас сваімі выратаванымі дзецьмі (гл. Ян 3, 16; 1 Кар 1, 23–24).

Паводле Ave Maria

Друкаваць

Вялікі пост

Вялікі пост у сэрцах малых

Каб вера была жывой, трэба яе перадаваць з пакалення ў пакаленне, і лепш пачынаць як мага раней. Тлумачыць хрысціянскія асновы дзецям варта адмысловым спосабам, тады і наша супольная вера будзе плённай. Уваходзячы ў перыяд Вялікага посту, скарыстаем практычныя парады, як дапамагчы хлопцам і дзяўчатам у перажыванні гэтага важнага, але складанага перыяду.

Сёлета прыйшла ідэя падрыхтаваць велікапосныя календары для дзяцей па прыкладзе Адвэнт-календароў. Працавала над імі цягам тыдня, у выніку атрымаўся камплект: асноўны плакат 30х40 см, плакат з заданнямі (абодва ламініраваныя), сцікеры ў выглядзе ножак і – у якасці бонусу – набор наклеек, якія бацькі могуць захаваць і падарыць дзіцяці на Вялікдзень. 

Сэнс календара ў тым, каб, выканаўшы чарговае заданне, наклеіць “ножку” на плакат, і такім чынам за 40 дзён адноўленым “датупаць” да ўваскрослага Езуса. Пастановы падбірала так, каб засяродзіць духоўнае развіццё дзіцяці на асноўных момантах.

1. Прызвычаіць вывучаць Біблію. Гэта дапаможа паверыць, што праўдзівыя менавіта галоўныя хрысціянскія падзеі, а не казкі пра Пасхальнага труса. У адным з заданняў трэба прачытаць урывак з Евангелля паводле св. Яна. Ён павінен зрабіць акцэнт на Радаснай Навіне, не перагружаючы дзяцей мукай Хрыста.

2. Наблізіць да бацькоў праз супольнае выкананне заданняў: сумесную малітву або наведванне родных.

3. Трэніраваць сілу волі праз пэўныя адрачэнні і, разам з тым, рабіць дабро на карысць іншым.

4. Навучыць заўважаць сваю годнасць. На жаль, савецкі менталітэт, які ўсё яшчэ не знік, прызвычаіў дарослых больш крытыкаваць, чым хваліць сваіх дзяцей, таму некаторыя заданні дапамогуць ім усвядоміць сваю каштоўнасць.

5. Прымусіць больш гаварыць, а значыць і больш думаць пра таямніцу Уваскрасення. І як следства – лепш усвядоміць галоўную падзею гісторыі чалавецтва і наблізіцца да Бога.

Заданні размешчаны без нумароў, каб дзеці маглі падабраць адпаведную свайму настрою пастанову на кожны дзень. Каляндар разлічаны на дзяцей 4–11 гадоў.

Замовіць яго можна па тэлефоне: (8 033) 689-78-86 – або праз Instagram-акаунт “bucikbobo”.

Бажэна Чарнецкая, уладальніца інтэрнэт-крамы “Буцік БоБо”

У межах “CREDO” – хрысціянскага друку, мэтай якога з’яўляецца распрацоўка i распаўсюджванне метадычных матэрыялаў у працы з дзецьмi i моладдзю, – мы падрыхтавалі адмысловы буклет на Вялікі пост. Ён накіраваны на дапамогу падрастаючаму пакаленню ў лепшым перажываннi набажэнства Крыжовага шляху. Буклет змяшчае словы спеву, якiм можна малiцца ў пераходзе ад адной стацыі да другой. Там жа знаходзяцца і ноты, каб тыя, хто ўпершыню бачыць тэкст малiтвы, маглi самастойна навучыцца спяваць.

Таксама буклет змяшчае пранумараваныя малюнкi i адпаведныя да iх налепкi-пастановы, якiя трэба наклеiць пад малюнкамі. Гэта пэўная дапамога i праца для дзяцей, якая выражаецца ў канкрэтных заданнях на Вялікі пост.

На нашу думку, такiя распрацоўкi вельмі патрэбныя, бо з’яўляюцца добрай падказкай у перажываннi асаблівага літургічнага перыяду як з духоўнага, так i з практычнага бакоў. Спадзяёмся, з дапамогай нашага буклета хопцы і дзяўчаты больш глыбока стануць будаваць свае адносiны з Езусам.

Замовіць буклет можна па тэлефонах: (8 029) 639-18-40 (кс. Станіслаў Вашкевіч); (8 033) 308-13-67.

Святлана Астасевіч, супрацоўніца праекта “CREDO”

С. Міхаліна Маркевіч ОР, катэхетка ў парафіі Беззаганнага Зачацця НПМ у Мінску

Калі Адвэнт – час радаснага чакання, які, незалежна ад узросту, перажываць прасцей, у выпадку з Вялікім постам па дарозе да перамогі жыцця над смерцю чакае некалькі выклікаў. Гэта перыяд інтэнсіўнай працы над сабой і расшырэння сэрца.

Гаворачы пра якаснае перажыванне часу Вялікага посту ў жыцці дзіцяці, трэба разумець, што, як і ў многіх іншых сферах, вялізную ролю тут адыгрывае прыклад бацькоў. Гэта найбольш эфектыўна натхняе да змагання з сабой, да крокаў насустрач Богу. Цудоўна, калі дзіця дзеліцца з бацькамі загадзя, над якімі сваімі добрымі або кепскімі рысамі хацела б папрацаваць. Варта таксама з маленства разам чытаць і разважаць Божае слова, дзе крыецца ўся таямніца пакут і ўваскрасення Хрыста. Мама і тата могуць дапамагчы дзіцяці праводзіць паралелі паміж біблейскімі гісторыямі і ўласным жыццём, прымаць на гэтай аснове нейкія канкрэтныя рашэнні, шукаць адказы на нейкія ўласныя пытанні, маліцца Евангеллем.

У сваю чаргу Касцёл прапануе шмат велікапосных практык, якія могуць дапамагчы станавіцца добрымі хрысціянамі і набліжацца да Бога. Аднак дзяцей трэба прызвычаіць да іх адпаведным чынам. Па-першае, пастановы на Вялікі пост. Варта растлумачыць дзецям іх сэнс. Напрыклад, самае папулярнае – не есці слодычаў. Трэба паразважаць, якім чынам можна гэта рабіць і які эфект для душы прынясе такое вырачэнне. На катэхезе мы з дзецьмі назвалі гэтую пастанову “Вочы, якія бачаць Бога ў іншых”. Справа не ў тым, каб адмовіцца ад салодкага, а затым на Вялікдзень з’есці ўсе цукеркі і “лопнуць”. Нашмат лепш аддаць ласункі тым, у каго іх няма. Напрыклад, падзяліцца (ці нават аддаць усё) з дзецьмі ў школе, якія не маюць магчымасці есці цукеркі. Быць можа, варта нават зрабіць гэта ананімна. Старэйшым дзецям, якім бацькі даюць кішэнныя грошы, можна прапанаваць замест пакупкі слодычаў для сябе купіць нейкую неабходную ежу патрабуючаму. Толькі, каб гэта было бяспечна для дзіцяці, варта папрасіць дапамогі ў кагосьці з дарослых.

Больш складаны выклік, для самых адважных – адмовіцца ад гульняў на мабільных прыладах і камп’ютэрах, а зносіны ў сеціве замяніць жывымі сустрэчамі і ўчынкамі. Тут таксама неабходна паказаць перспектыву, што вольны час варта выкарыстаць на спатканне з Богам і іншым чалавекам. Напрыклад, наведаць бабулю, якой бывае сумна сядзець адной у сваёй кватэры, або больш часу прысвяціць супольнай сямейнай малітве.

Па-другое, рэкалекцыі і Крыжовы шлях. У гэтых практыках варта ўдзельнічаць усёй сям’ёй. Для дзяцей прывабнасць набажэнстваў у значнай ступені залежыць ад таго, як яны арганізаваны. Дзіцяці лягчэй і цікавей прымаць у іх удзел, калі яно неяк асабіста ангажуецца. Напрыклад, можна зладзіць Крыжовы шлях з нейкімі сімвалічнымі прадметамі або малюнкамі, якія зрабілі самі дзеці. Гэта вельмі актывізуе іх удзел у малітве.

Па-трэцяе, Песні жальбы. Аднак, на маю думку, не варта змушаць дзіця да ўдзелу ў гэтым набажэнстве, калі яно не хоча. У малым узросце яму складана ўсвядоміць нават асноўны яго змест. Да гэтай практыкі трэба дарасці, і не кожнаму яна дапаможа лепш перажыць таямніцу Уваскрасення.

Добра, што час Вялікага посту – гэта не толькі высілак з боку чалавека, тым больш малога, але таксама асаблівы час дзеяння самога Бога.

Святлана Пацук, катэхэтка ў парафіі св. Францішка Ксаверыя ў Гродне

У служэнні дзецям вельмі важна даступна данесці тую праўду, якую Госпад адкрыў усім нам, каб яна стала фундаментам іх жывой веры: Бог з-за любові да кожнага з нас пайшоў на крыж. Разважанні над гэтым нават дарослым даюцца цяжка, што ўжо казаць пра маленькіх вернікаў.

Вялікі пост мы перажываем раз у год, і паколькі дзеці прыходзяць на заняткі з пэўнымі ведамі, я заўсёды распачынаю гэтую тэму з велікапоснай віктарыны з некалькімі варыянтамі адказаў. Дзеці дзеляцца на групы і мусяць адказаць правільна на як мага больш пытанняў. Падобны занятак добры тым, што дазваляе ўбачыць, дзе хлопцы і дзяўчаты дапускаюць найбольш памылак, і далей зрабіць акцэнт на тлумачэнні гэтых момантаў.

Я заўважыла, што дзеці маюць цяжкасці з вывучэннем стацый Крыжовага шляху. Для палягчэння запамінання і пабудовы лагічнага ланцужка выкарыстоўваю асацыяцыі. Найлепш з гэтым спраўляецца фільм Мэла Гібсана “Страсці Хрыстовы”, які глядзелі ўсе ад малога да вялікага. Пасля прагляду прапаную хлопчыкам і дзяўчынкам прыгадаць асноўныя падзеі Крыжовага шляху, а ўжо затым лагічна разважаць над іх зместам, ставячы паслядоўна ў ланцужок. У завяршэнне яны рашаюць галаваломкі: супастаўляюць нумары стацый і іх назвы.

Для дзяцей важна нагляднасць. Набліжаючыся да 5-ай нядзелі Вялікага посту, калі Касцёл разважае над крыжом, ранамі і пакутамі Хрыста, я даю вучням адмысловае хатняе заданне: з падручных сродкаў разам з бацькамі зрабіць вянок з церня. Затым падчас занятку да “кароны” прымацоўваем папяровыя загатоўкі ў выглядзе кропель крыві з надпісамі – за што хочам прасіць прабачэння ў Езуса. Гэтую ж “карону”, а таксама розгі, кайданы і крыж выкарыстоўваем для дэкарацый на 5-ую нядзелю Вялікага посту. Усе намацальныя сімвалы дапамагаюць дзецям разважаць над мукай Хрыста.

Калі тлумачу хлопцам і дзяўчатам пра крыж Збаўцы, акцэнтую ўвагу не толькі на болю, ранах і пакутах, але на Яго любові да кожнага чалавека. Любові, з-за якой аддаў самае каштоўнае – сваё жыццё. Прапаную дзецям зірнуць на крыж і пытаюся, ці ведаюць яны, як моцна Езус любіць іх? Калі хтосьці адмоўна махае галавой, падыходжу да яго з распяццем і кажу: “Глядзі, нават прыбіты да крыжа, Хрыстос цягне да цябе распасцёртыя рукі, каб абняць”. Пасля гэтай фразы заўсёды наступае маўчанне. Хтосьці ўглядаецца ў крыж, хтосьці абдымае яго, а хтосьці плача…

Паводле "Слова Жыцця", Ангеліна Марцішэўская

Друкаваць

Вялікі пост

Песні жальбы – такое патрэбнае набажэнства для ўсіх, а асабліва для моладзі...

Распачаўся перыяд Вялікага посту – час пакаяння, ачышчэння і навяртання. Ён нам вельмі патрэбны, каб добра падрыхтавацца да цэлебрацыі Пасхальнай таямніцы – Мукі, Смерці і Уваскрасення Езуса Хрыста. Вялікі Пост неабходны, каб гэтыя падзеі, перажываемыя ў літургіі Святога Пасхальнага Трыдуумуу, дапамаглі нам атрымаць ласкі, якія Бог прагне ўдзяліць кожнаму, каб святкаванне Вялікадня было не толькі знешнім, але суправаджалася сапраўднай хрысціянскай радасцю, большай верай, сталай надзеяй і чысцейшай любоўю да Бога і бліжняга. Гэта няпростая задача. Хрысціянства – нялёгкі шлях. Недастаткова проста належаць да Касцёла і дазваляць часу ісці сваім ходам.

Часта юнакі і дзяўчаты пытаюцца ў святароў і катэхетак: “Чаму ў Вялікім посце нельга слухаць музыку? Несправядліва пазбаўляць нас радасці жыцця і нічога не даваць узамен. Немагчыма ж чалавеку жыць у пустаце”.

“[...] у перыяды пакаяння не ўдзельнічаць у забавах” – другую частку чацвёртага касцёльнага наказу належыць разумець як устрыманне ва ўсе дні Вялікага посту, а таксама ва ўсе пятніцы года, ад удзелу ў вяселлях, дыскатэках, канцэртах, танцах, так званых “карпаратывах”, ад прагляду забаўляльных фільмаў і тэлевізійных праграм, слухання забаўляльнай музыкі і да т. п. Катэхізіс Каталіцкага Касцёла ў пункце 2043 сцвярджае, што такія абмежаванні маюць на мэце апанаванне чалавекам інстынктаў і спрыяюць большай свабодзе сэрца.

Падчас XX Сусветных дзён моладзі ў Кёльне 18 жніўня 2005 года Папа Рымскі Бенедыкт XVI сказаў: “Дарагая моладзь! Хрыстос нічога не забірае з таго, што ў вас прыгожае і велічнае, а вядзе ўсё да дасканаласці для славы Божай, шчасця людзей, збаўлення свету”. Касцёл у сваёй шматвяковай мудрасці ў імя Божае наказвае сваім вернікам, асабліва маладым, устрымлівацца ад свецкіх забаў, якія прыносяць хутка мінаючую радасць, а часта нават вядуць да граху, каб звярнуць увагу на рэчы больш дасканалыя, прыгожыя, велічныя і вельмі карысныя для душы чалавека. Ці ў перыяд Вялікага Посту ў касцёлах няма спеваў і музыкі? Ёсць, але яны носяць пакутны характар.

У Бібліі існуе дзве асноўныя прычыны для спеву: радасць і нядоля (параўн. кард. Ё. Ратцынгер, Дух Літургіі). На ўсякую рэч ёсць свая пара і закон (параўн. Экл 8, 6). “Ці могуць быць у жалобе госці на вяселлі, пакуль з імі жаніх? Але прыйдуць дні, калі будзе забраны ад іх жаніх, і тады будуць пасціць” (Мц 9, 15). У Вялікім посце Касцёл прапануе нам узамен устрымання ад свецкай музыкі і песень літургічныя спевы, пакаянныя набажэнствы (Крыжовы шлях, Песні жальбы).

На апошнім з узгаданых набажэнстваў хацеў бы ў гэтым артыкуле больш падрабязна затрымацца. У адрозненне ад набажэнства Крыжовага шляху, якое ўзнікала ў першыя стагоддзі хрысціянства і з’яўляецца шырока распаўсюджаным ва ўсім Каталіцкім Касцёле, Песні жальбы ўзніклі ў Рэчы Паспалітай у XVIII стагоддзі і хутка сталі адным з найбольш папулярных набажэнстваў менавіта на нашых землях.

Якія ласкі мы можам атрымаць, спяваючы і разважаючы з верай і набожнасцю тэксты Песень жальбы, а таксама слухаючы падчас гэтага набажэнства пакутныя казанні, як гэта рабілі нашы продкі?

Веруючыя людзі прагнуць добра, непавярхоўна маліцца, прабываць у жывых адносінах з жывым Богам. Кардынал Роберт Сарах у сваёй кнізе “Ужо набліжаецца вечар і дзень ужо заканчваецца” вельмі радыкальна заахвочвае вернікаў да такой малітвы: “Калі мы не прысвяцім час, каб услухацца ў біццё Сэрца нашага Бога, то пакінем Яго, здрадзім Яму”.

Песні жальбы вучаць нас малітве пакаяння: “Вось грэх мой перад Табою, змый яго святой крывёю. У бяздонні мукаў Пана я з правін сваіх паўстану” (Натхненне, 9).

Песні жальбы ўводзяць у асабістую размову з церпячым Езусам: “Езу, ланцугамі цяжкімі Ты, нібы злодзей, быў ноччу звязаны, Езу, мілы Пане” (Частка І: Плач душы над церпячым Езусам, 6).

Таксама мы вучымся з дзіцячым даверам прасіць Маці Божую аб заступніцтве: “Раны Сына, о Марыя, жыватворныя, святыя, мне на сэрца пакладзі” (Частка ІІ: Размова душы з Маці Балеснай, 2).

Памятаю, калі я быў студэнтам універсітэта і ў 2001–2003 гадах прыходзіў вечарамі на нядзельныя набажэнствы Песень жальбы ў гродзенскі фарны касцёл, мяне вельмі ўзрушвалі г. зв. пакутныя казанні, якія прамаўлялі святары. Апісанне і разважанне Мукаў Хрыстовых дапамагала ясна ўбачыць свае грахі і недасканаласці, а таксама абудзіць сапраўднае раскаянне за іх і атрымаць патрэбныя ласкі для выпраўлення. Калі мы маем праблемы з заўважаннем нашага зла, калі бачым свой фармалізм у адносінах да споведзі, то набажэнства Песень жальбы з пакутнымі казаннямі – выдатнае лякарства, каб вярнуць сабе ўражлівасць да духоўнай рэчаіснасці!

Спяванне тэкстаў Песень жальбы дазваляе, з дапамогай Божай ласкі, правільна фарміраваць свае чалавечыя пачуцці. Калі нашу душу агорне смутак – пойдзем з ім да Бога, які ведае яго горыч і які дае суцяшэнне. Калі ўбачым цярпенні іншых людзей – гэтак жа будзем спачуваць ім, як і церпячаму Езусу, раскажам Яму аб цяжкасцях гэтых людзей, папросім аб мудрасці, як правільна дапамагчы ім. Калі заўважым сваю няўдзячнасць, успомнім усё тое, што Езус учыніў для нашага збаўлення!

Як заўважаюць бацькі, настаўнікі і выхавацелі, катэхеты і святары, свет лічбавых тэхналогій і іншыя дасягненні цывілізацыі, што спрыяюць камфорту, робяць людзей, асабліва маладых, усё больш абыякавымі да іншых, замыкаюць у вузкім коле асабістых інтарэсаў. Набажэнства Песень жальбы можа стаць адным з элементаў шляху вяртання да большай увагі адзін да аднаго, да міласэрнай зацікаўленасці праблемамі іншых.

На працягу стагоддзяў настаўнікі духоўнага жыцця Каталіцкага Касцёла заахвочвалі вернікаў разважаць Муку Хрыстову, каб атрымаць сілы і мець магчымасць мужна перажываць жыццёвыя цяжкасці і цярпенні ў адзінстве з цярпеннямі Хрыста і Яго Маці. “Мука Хрыстова, умацуй мяне”, – молімся ў малітве . Песні жальбы таксама спрыяюць такому ўмацаванню.

Як дапамагчы сучаснай моладзі перамагчы мінімалізм і ляноту, якія ўсё больш распаўсюджваюцца? Заахвочваць іх, між іншым, падчас Вялікага посту прыходзіць рэгулярна на набажэнствы Песень жальбы. Жадаю Божага бласлаўлення, адпаведных слоў і добрага прыкладу ў гэтым для бацькоў і выхавацеляў! Катэхетам – мудрасці і ўмеласці, каб паказаць дзецям і моладзі карысць удзелу ў гэтым набажэнстве. Святарам – святла Святога Духа падчас пакутных казанняў.

І ўсім нам – шчырай, глыбокай, набожнай малітвы і сапраўднага навяртання!

Паводле "Слова Жыцця", кс. Павел Раманоўскі

Друкаваць

Вялікі пост

Некалькі слоў пра харчаванне ў Вялікім посце

Якія стравы належыць спажываць у час Вялікага посту? Ад чаго трэба адмовіцца і ў які дзень неабходна пасціць?

Для многіх людзей пост звязаны, у першую чаргу, з абмежаваннямі ў спажыванні ежы і напояў, што не ў поўнай меры выражае яго значэнне і дух. Касцёл кожны год прыгадвае пра неабходнасць глыбокага перажывання Вялікага посту як часу аднаўлення і навяртання, але найперш – часу для здзяйснення ўчынкаў любові, каб паўнавартасна ўдзельнічаць у пасхальнай таямніцы смерці і ўваскрасення Пана Езуса, якія не з’яўляюцца толькі падзеямі з мінулага, але рэалізуюцца і актуалізуюцца зараз. 

Папа Францішак у адгартацыі “Christus Vivit” нагадвае, што Хрыстос, які ёсць Любоў, жыве і нястомна збаўляе чалавека, напаўняючы святлом яго жыццё. Вялікі пост – гэта перыяд, які павінен дапамагчы падрыхтавацца да сузірання шчаслівага, радаснага Хрыста, які жыве і з’яўляецца Сябрам, які перамог і прагне далей перамагаць у сваім Містычным Целе – Касцёле, г. зн. у кожным ахрышчаным.

Каб добра перажыць Вялікі Пост, неабходна прыглядзецца, як правёў гэты час сам Збаўца Езус Хрыстус. Наш Пан на працягу 40-ка дзён падвяргаўся выпрабаванням у трох сферах чалавечых жаданняў: фізічныя патрэбы, жаданне ўлады і валадарання, а таксама зямная слава. Мы ведаем, што Хрыстос перамог д’ябальскія спакусы і нанова ўвёў стварэнне ў сад камуніі з Богам. Такім чынам, бачым, што абмежаванні ў ежы, а ў выпадку Езуса поўная адмова ад яе спажывання, – не адзіная сцежка посту і пакаяння.

У катэхізісе чытаем, што ўнутранае пакаянне хрысціяніна можа мець розныя формы. Святое Пісанне і Айцы Касцёла вылучаюць тры: пост, малітву і міласціну, якія выражаюць навяртанне ў адносінах да сябе, да Бога і да іншых людзей. Таму аптымальна і карысна было б пражываць Вялікі пост ва ўказаных вымярэннях. Абмежаванне толькі ўстрыманнем ад ежы, без навяртання сэрца і ўнутранага пакаяння, можа застацца неэфектыўным і нават марным. Таксама варта памятаць, што менавіта ўнутранае навяртанне, як вучыць катэхізіс, падштурхоўвае да выяўлення посту праз бачныя знакі, жэсты і пакаянныя ўчынкі. Для вернікаў Каталіцкага Касцёла абавязковыя пэўныя перыяды і дні пакаяння на працягу літургічнага года. Асаблівым часам для пакаяннай практыкі з’яўляецца Вялікі пост і кожная пятніца (акрамя ўрачыстасцей) як успамін смерці Езуса. Гэтыя дні асабліва прыдатныя для духоўных практыкаванняў, пакаяннай літургіі, пакаянных паломніцтваў, добраахвотных ахвяр, такіх як пост і міласціна, а таксама для братэрскага дзялення з іншымі (дабрачынныя і місіянерскія справы). Такім чынам, мы бачым, што пост адносна ежы – не адзіная і не самая важная форма перажывання рэкамендаваных Касцёлам дзён і перыядаў пакаяння.

Распачынаючы бягучы літургічны перыяд, варта ведаць, як практыкаваць пост і ўстрыманне. Два гэтыя паняцці не з’яўляюцца адназначнымі.

У Папяльцовую сераду і Вялікую пятніцу трэба захоўваць пост (называны таксама сціслым), а ў кожную пятніцу абавязвае ўстрыманне (ад мяса). Пост (сцісы) на дакладнай тэалагічнай мове – гэта не толькі адмова ад ужывання мяса, але і скарачэнне колькасці спажываных пасілкаў да аднаго разу да сыта ў дзень. Калі чалавек не здольны так пасціць, ён можа ўжыць трохі ежы ў іншы час. У якасці ілюстрацыі можна выкарыстаць практыку манастыроў ці семінарый, дзе ў дні сціслага посту можна з’есці абед з адной стравы (з магчымасцю дабаўкі) і штосьці сціпла перакусіць у рамках сняданку і вячэры. Многія вернікі наогул не ядуць у гэтыя дні.

Устрыманне азначае неўжыванне мяса, страў з яго даданнем (напрыклад, супу з фрыкадэлькамі, булёну), мясных нарыхтовак (напрыклад, катлет, каўбас, тушонак, шкварак) і не ўключае тлушчы жывёльнага паходжання, яйкі, малочныя прадукты і г. д. Тут варта ўзгадаць пра папулярнае ў нашай краіне салёнае сала. Гэта мясная страва, аднак тлушч, атрыманы пасля таплення сала, можна есць і па пятніцах. Устрыманне (па пятніцах) абавязковае для вернікаў, якія дасягнулі 14-гадовага ўзросту, а пост (сціслы) у Папялец і Вялікую пятніцу абавязаны захоўваць католікі ва ўзросце 18–60 гадоў.

Штогод падчас Вялікага посту вернікі прымаюць розныя пастановы, мэта якіх заключаецца ў імкненні да дасканаласці. Рашаючыся на адмову ад ежы, варта прызначыць “зэканомленыя” грошы патрабуючым. У якасці натхнення можа служыць прыклад семінарыі ў Пінску, дзе алюмны ў межах велікапосных адмоў збіралі грошы на “Карытас”.

Гімн Літургіі гадзін вучыць: “Будзем жа сціплымі ў словах, ежы, піцці, сне і жартах, каб гэты час у малітвах мы правялі дзеля Бога”.

Паводле "Слова Жыцця", а. Аркадзь Куляха OCD

Друкаваць